کلیسا جامع سنت باسیل مسکو در واقع به دستور یکی از تزارهای روسیه به نام ایوان د تریبل (ایوان وحشتناک) ساخته شد. ساخت چنین کلیسای رنگارنگ و جذابی که ممکن است شما را به یاد شیرینی های رنگارنگ بیندازد، از سال ۱۵۵۵ شروع شد و تا سال ۱۵۶۱ ادامه یافت. دستور ساخت این کلیسا به جهت پیروزی خانات کازان داده شد.
بر طبق افسانه ها و داستان هایی که پیرامون این کلیسا و معمارهای آن وجود دارد، گفته می شود که دو معمار این کلیسا که نام یکی از آن ها پوستنیک یاکولوف (Postnik Yakovlev) بود، توسط سزار روسیه کور شدند. تا دیگر نتوانند بنایی به زیبایی و رنگارنگی کلیسای سنت باسیل مسکو بسازند و این بنا هیچ گونه رقیبی در دنیا نداشته باشد و منحصر به فرد باقی بماند.
هر چند که این داستان حقیقت ندارد و در طول تاریخ دوباره این معمار را می ببینیم که در ساخت دیگر بناهای معروف مسکو مشارکت دارد. همچنان که در کتاب های تاریخی روسیه آمده است که یاکولوف برای ساخت کاخ کرملین کازان دعوت شد و در ساخت و ساز آن هم در سال های بعد همکاری و مشارکت داشت. در نتیجه حقایق داستان پشت پرده ای که در بالا به شما گفتیم نادرست بوده و تزار چشم های معمار این بنا را کور نکرده است.
تاریخچه کلیسای جامع سنت باسیل مسکو
ایوان چهارم واسیلیوچ یا همان ایوان مخوف کسی بود که دستور ساخت کلیسای جامع سنت باسیل را صادر کرد و ساخت این بنای با شکوه در سال ۱۵۵۵ میلادی آغاز گردید. در واقع شکوه‌مندی کلیسای جامع سنت باسیل مسکو را از آنجا می‌توان فهمید که تا آغاز قرن هفدهم میلادی این مکان به عنوان مرتفع‌ترین بنا در کل قاره اروپا شناخته می‌شد.
گفته می‌شود که یکی از اهداف اصلی ساخت این بنا بزرگداشت پیروزی روس‌ها بر خانات بود. در سال ۱۵۶۱ و پس از اتمام ساخته شدن کلیسا، اقدامات لازم برای متبرک شدن آن نیز انجام شد. با فرا رسیدن سال‌های مربوط به سکولاریزاسیون، کم کم کلیسای جامع سنت باسیل مسکو جایگاه دینی و مذهبی خود را از دست داد اما با توجه به زیبایی این مکان، همچنان از آن به عنوان یکی از نمادها و عناصر اصلی شهر استفاده شد. تقریبا از سال ۱۹۲۹ میلادی کلیسای جامع سنت باسیل مسکو به یک موزه تبدیل شد. در سال ۱۹۹۰ میلادی نیز نام این کلیسا در لیست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسید.
معماری کلیسای جامع سنت باسیل مسکو
بحث معماری کلیسای جامع سنت باسیل مسکو داستان خاصی دارد. گفته می‌شود که ایوان مخوف پس از ساخت کلیسای جامع سنت باسیل، وقتی شکوه و عظمت این کلیسا را تماشا کرد، دستور داد که معماران آن را کور کنند تا آنها نتوانند در جای دیگری کلیسایی به زیبایی این مکان بنا نهند. از آنجایی که این بنا از دور شبیه شعله‌های آتش بوده و نمونه دیگری از آن را در هیچ جای روسیه نمی‌توان دید، به نظر می‌رسد که داستان ذکرشده حقیقت محض باشد.
یکی از سوالات اساسی که در مورد معماری کلیسای جامع سنت باسیل پرسیده می‌شود به استفاده از رنگ‌های گوناگون در این بنا مربوط می‌شود. در این راستا، گفته می‌شود که هر یک از این رنگ‌ها ارتباط خاصی با بحث نمادگرایی در شهر مسکو دارند. برای مثال، رنگ طلایی نمادی از جلال و جبروت آسمانی برای روس‌ها به حساب می‌آید. به همین دلیل گنبدهای کلیسا طلایی رنگ هستند. همچنین گنبدهای آبی با ستاره‌های طلایی نیز نماد کلیساهای مادر خدا به شمار می‌روند.
ویژگی های ظاهری و تاریخ کلیسا
کلیسای سنت باسیل مسکو در سال ۲۰۱۶ ۴۵۵ ساله شد. در طول سال هایی که بر پا بود و استوار در کنار دیگر جاذبه های مسکو در میدان سرخ قرار داشت، آسیب های بسیاری به آن وارد شده است. این کلیسا بارها دچار آتش سوزی، آسیب هایی بر اثر حمله سپاه ناپلئون به مسکو شده است. حتی در یکی از طرح های وسعت بخشی به شهر که استالین داده بود نیز، بخش هایی از آن تخریب شد تا لشکر استالین بتوانند بدون وقفه ای در رژه خود وارد میدان سرخ مسکو شوند.
با این وجود، چنین بنایی ابهت و زیبایی خود را همچنان حفظ نموده است و هنوز که هنوز است تنها بنایی در میدان سرخ مسکو است که به دلیل وجود رنگ های پاستیلی که دارد، اول از همه جلب توجه می کند.
در بیرون از کلیسا می توانید گنبدهای رنگارنگ آن را بر برج های کلیسا ببینید. هر یک از این گنبدها نه تنها رنگ های متفاوتی دارند، بلکه از اشکال و طرح های مختلفی هم برخوردار هستند. معمار این بنای جذاب و شهر فرنگی از هیچ گونه الگوی یکسانی در ساخت گنبدها استفاده نکرده است. بزرگ ترین گنبد کلیسا، شکل گنبد پیازی را ندارد؛ بلکه گنبدی هرمی شکل است که بر بالایش، یک گنبد کوچک طلایی رنگ دو پیازی شکل دارد.
۴ گنبد بزرگ بعدی، پیازی شکل و به رنگ های آبی، سفید، زرد، سبز روشن و سبز تیره، و قرمز هستند. تزئینات این گنبدها اصلا شبیه یکدیگر نیست. پس از آن چهار گنبد دیگر و کوچکتر وجود دارد. دو گنبد کوچکتر پیازی شکل و دو گنبد دیگر کوچک مخروطی شکل هستند. رنگ های این گنبدها، قرمز، سبز تیره، آبی، صورتی و سورمه ای هستند.
مجسمه و باغ کلیسا
در جلوی کلیسای سنت باسیل مسکو و قسمت پله های ورودی در باغ کلیسا، یک مجسمه نمادین قرار داده شده است. در مقابل کلیسا، در باغ یک مجسمه برنزی به افتخار دیمیتری پوچرسکی (Dmitry Pozharsky) و کوزما مینین (Kuzma Minin) است. این دو نفر برای برای ارتشی که به جنگ لهستانی های شورشی می رفت داوطلب پیدا می کردند. در طول شورش ها (بین سال های ۱۵۹۸ و ۱۶۱۳) علیه مهاجمان لهستانی گرد هم آمده بودند و با یکدیگر می جنگیدند.
حقایقی از کلیسای سنت باسیل مسکو که نمی دانید
این بنا یکی از میراث جهانی است که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است. در سال ۱۹۹۰ کار کرملین و میدان سرخ در فهرست سایت جهانی یونسکو به ثبت رسیدند. این بنا (کلیسای سنت باسیل) یکی از ۱۶ بنای باارزش و به ثبت رسیده در فهرست یونسکو در روسیه است.
یکی از داستان های دیگری که پیرامون این کلیسا وجود دارد، مربوط به زمان استالین است. هنگامی که استالین تصمیم می گیرد تا اطراف میدان سرخ را گسترش دهد تا رژه روندگان بتوانند به راحتی در این مکان حرکت کنند،
تصمیم به تخریب کلیسای سنت باسیل مسکو گرفت.
در همین زمان، معمار Pyotr Baranovsky پیغامی به استالین فرستاد و در آن گفت که ترجیح می دهد به جای تخریب چنین اثر باارزشی او را بکشد. هر چند که این معمار به خاطر چنین نامه ای، به ۵ سال زندان محکوم شد اما همین حرکت باعث تغییر نگرش دولت شد. پس از آن به کلیسای سنت باسیل آسیبی وارد نشد و از تخریب به دور ماند.
بخش های کلیسای جامع سنت باسیل
کلیسای جامع “سنت باسیل” یک نقشه اصلی شامل ۹ کلیسا دارد که بر روی یک پایه ساخته شده و همگی به کلیسای اصلی مرتبط می‌شوند. کلیسای اصلی سنت باسیل به یک خیمه بلند منتهی می‌شود و ۹ کلیسای کوچک دیگر توسط گنبدهای کوچک از یکدیگر متمایز هستند. سنت باسیل به طور کلی شامل هشت گنبد به‌علاوه‌ی یک گنبد کوچک در جنوب کلیسای اصلی می‌شود.
بازسازی کلیسای سنت باسیل
در پایان ساخت کلیسای سنگی، برای محافظت از کلیسا در برابر اثرات جوی و جلوگیری از خرابی مصالح، تمام دیوارهای آن با رنگ‌های قرمز و سفید پوشانده شد. اما پوشش اولیه دیواره‌ها و گنبد این ساختمان نامشخص است؛ زیرا این پوشش سال ۱۵۹۵ طی یک آتش‌سوزی از بین رفت.
بنای کلیسای جامع سنت باسیل که بارها گرفتار آتش شده بود، در نیمه دوم قرن هفدهم بازسازی و سقف چوبی آن با آجرهای قوس‌دار جایگزین شد. در همین زمان، نقش‌های رنگارنگ نیز بر دیوار اتاق‌ها، راهروها و دیواره‌های خارجی کلیسا نقش بست.
سال ۱۶۸۳ نیز سقف‌های این کلیسای سنت باسیل بار دیگر کاشی‌کاری شد. حروف زردرنگ نقش بسته بر کاشی‌های آبی پررنگ بر دیوارها گویای داستان ساخت و بازسازی کلیسای “سنت باسیل” هستند، اما این نوشته‌ها یک قرن بعد طی یک مرمت از بین رفت. ناقوس کلیسا در سال ۱۶۸۰ با دو ناقوس جدید جایگزین شد.
کلیسای سنت باسیل در سال ۱۷۳۷ باردیگر در چنگ آتش اسیر شد و حدود نیم‌قرن بعد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت که این بار تغییراتی اساسی در ساختمان آن به وجود آمد؛ تا آنجا که نام برخی بناهای آن نیز تغییر کرد.
در جریان جنگ جهانی اول، توپخانه ارتش فرانسه دستور تخریب کلیسای “سنت باسیل” را دریافت کرد. در همین زمان این کلیسا توسط ارتش ناپلئون تماما غارت شده بود. اما به محض اتمام جنگ، باردیگر مهندسان شروع به بازسازی بنای ویران شده کلیسا کردند.
کلیسای سنت باسیل یکی از عجایب هفتگانه روسیه
در سال ۱۹۲۸ کلیسای سنت باسیل به عنوان یکی از آثار بزرگ ملی و جهانی تحت حمایت دولت روسیه درآمد. چند دهه بعد (۱۹۹۱) درهای کلیسای سنت باسیل به روی بازدیدکنندگان باز شد اما نه به عنوان مکانی برای عبادت، بلکه به عنوان یک موزه تاریخی که تا به امروز نیز تقریبا به همین شکل باقی مانده است.
از سال ۱۹۲۰ تا به امروز بنای کلیسای سنت باسیل و موزه تاریخی چهار بار ترمیم شده که
هر کدام تغییرات زیادی در آن به وجود آورد. اما سال ۱۹۹۰ در تاریخچه این کلیسا سالی مهم و برجسته است. در این سال کلیسای سنت باسیل در یونسکو ثبت جهانی و پس از آن در سال ۲۰۰۷ به عنوان یکی از عجایب هفتگانه روسیه نامگذاری شد.
بنایی شبیه به کلیسا در مغولستان
در شهر جالینور (Jalainur)، واقع در شمال شرقی مغولستان حدود ۳۲۰۰ مایلی غرب مسکو و نزدیک به ۷۰۰ مایلی شمال پکن، مدل کوچکتری از کلیسای جامع ساخته شد اما هرگز از این بنای دوم به عنوان کلیسا استفاده نشده است. عکاس دیوید مونتولئون، تصویری عجیب و غریب از این ساختمان را که یک موزه علمی کودکان بود در سال ۲۰۱۵ به ارائه داد. فسیل های جعلی که در تصویر بنای مشابه کلیسای
سنت باسیل مسکو دیده می شود، بسیار شباهت به پوسته هایی توخالی هستند که واقعی نمی زنند. بنابراین باز هم این بنای زنگارنگ، هیچ گونه مشابهی ندارد و در دنیا بی نظیر باقی مانده است.
موزه سنت باسیل
از سال ۱۹۲۹ کلیسا را به یک موزه تبدیل نمودند که تنها در بعضی از روزهای مذهبی، مراسم روحانی و عبادی در آن به عنوان کلیسا برگزار می شود. در دیگر روزهای سال، تنها حکم موزه ای برای بازدید گردشگران و علاقمندان را دارد.
قوانین بازدید از کلیسای سنت باسیل مسکو
اگر می خواهید به تماشای زیبایی های نماهای داخلی کلیسای جامع بروید، می بایست به یک سری از قوانین کلی احاطه داشته باشید. در واقع دیدن کلیسای سنت باسیل مسکو آدابی دارد که سعی می کنیم در ادامه مطلب برایتان بازگو کنیم.
قانون اولی که هنگام بازدید از کلیسا می بایست بدانید این است که به هیچ عنوان نمی توانید پنجره های کلیسا را لمس کنید. در واقع به هیچ یک از اشیای تزئینی و دکوراسیون ها اجازه دست زدن ندارید.
عکاسی و فیلمبرداری از تمام نماهای داخلی کلیسا رایگان است. منتها عکاسی و فیلمبرداری با فلاش دوربین عکاسی ممنوع است. استفاده از سه پایه هم ممنوع است. جدای از تمام این موارد، اگر هنگام بازدید از کلیسای سنت باسیل مسکو نمایشگاه های موقت برپا باشد، حق عکاسی و فیلمبرداری ندارید.
با توجه به قرار گیری ورودی های کلیسا، برای ورود به این بنای دیدنی باید از پله ها بالا بروید. به همین دلیل، امکان ورود افراد ویلچری وجود ندارد. همچنین برای ورود نوزادان با کالسکه نیز محدودیت هایی وجود دارد و ممنوع است.
به هیچ عنوان کودکان خود را در محیط کلیسا آزاد نگذاشته و رها نکنید. چرا که ممکن است در راهروهای کلیسا گم شوند.
اگر با خود کیف ها و کوله پشتی هایی دارید که اندازه آن ها از ۳۰ * ۴۰ سانتی متر بزرگتر است و همچنین چتر، باید آن ها را به صندوق امانات در قسمت ورودی کلیسا تحویل دهید.
اگر دمای هوا زیر منفی ۱۵ درجه باشد (مانند بعضی از روزهای فصل زمستان)، برنامه بازدید از کلیسای سنت باسیل مسکو تغییر نموده و زودتر از همیشه در کلیسا را می بندند.