حوضچه‌ها یا حوض‌های کم‌عمق که اغلب در آنها فواره‌های متعدد و چراغ‌های رنگین تعبیه می‌شود به آبنما معروف هستند. عمق حوض های آبنما تا ۶۰ سانتی‌متر است و برحسب شکل و فرم طراحی شده، با مصالح ساختمانی مختلف ساخته میشوند. گاهی در کناره آنها از لکه‌های گل‌کاری یا جعبه‌های گل استفاده می‌کنند.
حوض آبنما و استخر در باغ‌های ایران یکی از ضروری‌ترین عناصر ایجاد باغ بوده است. استخر باغ‌های قدیمی دارای عمق زیاد و چندین فواره بوده‌اند از جمله استخر باغ بزرگ هزار جریب که در دوره صفویه در اصفهان احداث شد و پانصد فواره داشت.
آبنما، یکی از مهمترین المان هایی است که امروزه در تزئین خانه های مسکونی، هتل ها، سفره خانه ها، مکان های عمومی، پاساژ ها و … استفاده می شود. کاربرد آبنما تنها به زیباسازی و جذابیت بخشیدن به محوطه خاتمه نمی یاید، بلکه آب نما ها تاثیر به خصوصی در خنکی هوای اطراف دارند.
آب از زمان های گذشته به عنوان یک ماده ی نشاط بخش در طراحی مکان های مختلف به صورت حوض و… استفاده می شد که امروزه با روی کار آمدن انواع آبنما های جذاب، جای خود را به این سازه ها داده اند.
نخستین مستنداتی که در مورد آبنماها وجود دارد، به 4000 سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد. در ایران نیز از بقایای سرامیک‌ها در باغ‌ها و باغچه‌های بسیار قدیمی، پر واضح است که از آبنما در دکوراسیون باغ‌ها استفاده می‌شده است. ریشه و اصل سنت آبنماهای غربی به یونان برمی‌گردد که هم شواهد باستان شناسی و هم کنده‌کاری‌های موجود بر گلدان‌ها، مدرکی بر این مدعا به شمار می‌روند.
در سال‌های ابتدایی، آبنما به عنوان منبع آب استفاده می‌شد و کاربردی شهری داشت. اما به مرور، فرهنگ‌های دیگر علاوه بر جنبه کاربردی، از آبنماها به عنوان عنصری دکوراتیو استفاده کردند. در میان آبنماهای باستانی، آبنماهایی که در عصر رنسانس ساخته و استفاده شده‌اند، بسیار معروف هستند که این محبوبیت و معروفیت با ساختار مدور و چند گوشه و طراحی تندیسی آنها ارتباط دارد.
آبنماهای زینتی نیز همواره به عنوان نقطه کانونی دکوراسیون خانه دولتمردان و کاخ‌های سلطنتی محسوب می‌شدند که نمایشی زیبا و چشمگیر از جریان آب را به وجود می‌آوردند. البته، طراحی و ساخت این آبنماهای خانگی به مهارت های مهندسی خاص نیاز داشت. آبنماها با گذشت زمان به دکوراسیون خانه‌های عادی نیز راه پیدا کرد و دیگر منحصر به خانه و بناهای خاص و افراد خاص نمی‌شد. در حقیقت، وجود آبنما در دکوراسیون داخلی خانه اتصالی بین طبیعت خارج از خانه با دکوراسیون داخلی خانه به شمار می‌رفت.
با طراحی و رواج آبنماهای دیواری مشکل کم بودن فضا در خانه نیز حل شده است و دیگر، هر فردی می‌تواند در خانه خود آبنمایی زیبا داشته باشد و از تماشای نمایش زیبای آب و شنیدن صدای تسکین دهنده آن لذت ببرد.
آبنما سازه‌ای است که در محیط درونی یا بیرونی ساختمان، پارک، مکان‌های تفریحی و … اجرا می‌شود و در آبنما برای آب نوعی حرکت پیش بینی می‌شود تا صدای ناشی از آب و حرکت زیبای آن حال و هوای فضا و محیط را تغییر دهد و فضایی آرام بخش و طبیعی ایجاد کند.
موارد استفاده آبنما
آبنما ها به علت تنوع زیاد در هر جایی قابل استفاده اند ، آبنما در داخل منزل ، اجرای آبنما حیاط ،
آبنما ی سنگی باغ ، روف گاردن ( بام سبز ) ، تراس ، آبنمای شیشه ای پاسیو ، اتاق خواب ، محوطه سازی باغ ، ویلا و … .
ابتدا باید بدانیم آبنما چیست-انواع آبنما و مورد نیاز فضای ما از چه نوعی ست ،
آبنما برکه ای ،آبنما رو میزی ، آبنما دیواری ، آبنما شیشه ای ، آبنما پرده ای
، آبنما موزیکال ، آبنما سنگی و صخره ای ، آبنما آبشاری ، آبنما مدرن و … که سپس به جنس و متریال مشخص شده طبق فضایمان می پردازیم .
اگر فضای بزرگی برای اجرای انواع آبنما ندارید می توانید از آبنما های کوچک دیواری یا رو میزی استفاده کنید .
آبنما های شیشه ای نیز بسیار برای فضای داخلی خانه مناسب است .
آبنمای برکه ای و آبشاری و چشمه نیز برای انواع محوطه ها استفاده می شوند
که جذابیت زیادی برای فضا ایجاد می کنند .
انواع آبنما
آبنما مدرن
یکی از انواع آبنماهایی که استفاده می شود، آبنمای مدرن است که از نامش هم پیداست در فضاهای مدرن و مینیمال کاربرد بیشتری دارد. این سازه با نور و صدای آرامش بخشی که دارد می تواند محیطی فوق العاده بسازد. باید بدانید که هیچ گونه محدودیتی در استفاده از آبنما ندارید و می توانید هر جا که دلتان خواست از آن استفاده کنید چرا که نشتی ندارد و جایی را خیس نخواهد کرد.
طراحی آبنمای مدرن ساده اما شیک است و همان طور که اشاره کردیم بیشتر مواقع در ویلاها و منازل استفاده می شود که طراحی مدرن و مینیمال دارند. هم چنین طراحی آب به شکلی است که از سمت بالا به پایین هدایت می شود.
آبنما سنتی
آبنمای سنتی ایرانی بهترین گزینه برای استفاده در خانه های ویلایی قدیمی و با معماری ایرانی است. این آبنماها که با نام آبنمای کلاسیک نیز ساخته می شوند، به خاطر صدای شر شر و رقص آب به شدت محبوب هستند و نمی توان به سادگی از آنها گذشت.
یکی از نکاتی که در آبنمای سنتی باید به آن توجه ویژه ای شود این است که جنس مصالح باید مرغوب و با کیفیت باشد تا به مرور زمان دچار آسیب و فرسودگی نشود. در حقیقت این نوع آبنما از نوع متحرک هستند.
می توان آبنماهای سنتی را در هر محیطی پیدا کرد اما رایج ترین جاهایی که از آن استفاده می شود شامل رستوران های سنتی، قهوه خانه ها، اماکن تفریحی و مذهبی و …است. اما در حال حاضر، پای آبنمای سنتی به ویلاهای خارج از شهر نیز باز شده است.
یکی از مزیت هایی که این نوع آبنما دارد این است که نسبت به دیگر انواع آبنما( به خصوص آبنمای مدرن) قیمت ارزان تری دارد.
آبنما سنگی یا صخره ای
همان طور که از نامش نیز پیداست جنس این آبنما از سنگ است که حالت صخره مانند نیز دارد و بیشتر مواقع در ویلاهای مدرن و شیک دیده می شود. جنس اصلی این نوع آبنماها سنگ و سیمان است و فوق العاده زیبا هستند چرا که حس طبیعی بودن را به خوبی منتقل می کنند. قابلیت نورپردازی این نوع آبنماها جلوه و زیبایی آن ها را دو چندان می کند و باعث می شود که محیط را جذاب تر سازند. هم چنین صدای طبیعی آب روی سنگ نیز می تواند به شدت آرامش بخش باشد. معمولا از این نوع آبنماهای سنگی در محیط های بیرونی مثل پارک و حیاط ویلا استفاده می شود اما گاهی مواقع نیز ممکن است که از آنها در داخل خانه نیز استفاده شود.
آبنما موزیکال
یکی دیگر از انواع آبنماها که اتفاقا طرفداران زیادی هم دارد، آبنمای موزیکال است که حرکات آب را با نور و موسیقی ترکیب کرده است. آبنمای موزیکال یکی از جدیدترین محصولاتی است که به بازار عرضه شده است و به سرعت توانسته که طرفداران زیادی پیدا کند.
ریتم حرکت آب و نور باید موسیقی همراه باشد و این نکته ی بسیار مهمی است. البته باید بگوییم که به دلیل گران بودن این نوع آبنما، کمتر پیش می آید که کسی آن ها را در منزل خود داشته باشد اما از این آبنماهای موزیکال می توانید در پارک ها و اماکن عمومی ببینید.
آبنما فواره ای
شاید اولین نوع از آبنما که همه ی ما با آن آشنا شدیم، همین آبنماهای فواره ای باشد که به کرات در پارک های و محیط های خارجی دیده ایم. مکانیزم عمل آبنمای فواره ای کار سخت و پیچیده ای نیست. در واقع هر زمانی که آب بخواهد از محفظه ی کوچک خودش با شدت زیاد بیرون بزند، به شکل فواره درمی آید که زیبایی خاص خود را دارد. یکی از نکات مهم در طراحی آبنما فواره ای، توجه به نورپردازی آن است. در واقع بدون یک نورپردازی درست، فواره های درست شده جذابیت زیادی نخواهند داشت. یکی از محبوب ترین آبنماهای فواره ای، آن دسته ای هستند که شکل دایره ای دارند.
آبنما شیشه ای
حتما شما هم این نوع آبنماها را دیده اید که شبیه به نوعی پنل مستطیل شکل هستند. در واقع این نوع آبنماها ترکیبی از آب، نور و شیشه هستند که آب به سمت پایین می ریزد و جلوه ای فوق العاده درست می کند. بیشتر مواقع از این نوع آبنما در محیط های داخلی ( به خصوص محیط های اداری شیک و مدرن) استفاده می شود. گذاشتن یک عدد از این آبنماهای شیشه ای می تواند جلوه ای فوق العاده به محیط منزل یا محل کار ببخشد. حتی امروزه شاهد این هستیم که از این آبنماهای شیشه ای به عنوان پارتیشن استفاده می شود تا محیط های مختلف را از هم جدا کند. در حقیقت به خاطر این که می توان این آبنماها را جا به جا کرد، می توان کاربردهای زیادی علاوه بر زیبایی، از آن ها انتظار داشت.
آبنما استخری
یکی دیگر از انواع آبنماها که امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است، آبنما استخری است که معمولا در حاشیه و لبه ی استخرها گذاشته می شود و شکل های متنوعی دارد. در واقع استفاده از این آبنماهای استخری، علاوه بر این زیبایی استخر اثر می گذارد، بلکه قادر است که زیبایی محیط را نیز دو چندان کند. به هرحال با اندکی سلیقه، می توان بهترین استفاده ها را از این نوع آبنما برد.
آبنما پیش ساخته
یکی دیگر از انواع آبنما، آبنما هایی هستند که به شکل پیش ساخته عرضه می شوند و احتمالا به کرات آن ها را در فروشگاه ها دیده اید. در واقع خیلی مواقع به خاطر کمبود جا، ناچار هستیم تا از این نوع آبنماهای از پیش ساخته استفاده کنیم.
می توان این نوع آبنما را به شکل آماده از بازار تهیه کرد و طرح ها و شکل های متنوعی نیز دارند. مزیت بزرگ این نوع آبنماها در این است که نیازی به نصب ندارند و کافیست آن ها را به برق بزنید تا شروع به کار کنند.
طرح های متنوع آن شامل ماکت شهرهای کوچک، مجسمه های زیبا و …است.رایج ترین جاهایی که آبنما در آن استفاده می شود.
معمولا می توان ساخت آبنما را در هر نقطه از خانه انجام داد، اما رایج ترین مکان ها شامل موارد زیر هستند:
- باغ و باغچه
- داخل آپارتمان
- لابی ساختمان و ورودی
- آبنماهایی که داخل سالن به کار می روند
- آبنمای کنار استخر
- آبنمایی که در روف گاردن استفاده می شود.
- آبنمای داخل گلخانه
- آبنمای داخل ویلا
- آبنمای داخل حیاط
جنس آبنما از چیست؟
می توان این بنا را با مواد متنوعی ساخت اما رایج ترین مواد شامل، سنگ، آجر، سیمان، چوب، پلی استر و فایبرگلاس، کامپوزیت و رزین هستند.البته استفاده از این متریال برای ساخت فواره، بستگی به این دارد که در کدام نقطه از خانه می خواهید آن را نصب کنید.
نورپردازی آبنما به چه صورت است؟
انواع آبنما بصورت سنگی، صخره ای ،مصنوعی،خانگی،دیواری،آجری
اصول اساسی طراحی و اجراي آبنماها
اصول اساسی که هنگام طراحی و اجراي آبنماها همیشه باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:
1-زیر درخت نباشد. حشرات و فضولات پرندگان و بطور کلی ذراتی که از درخت میریزد باعث آلودگی آب شده و موجب گرفتگی فیلترها و گلوگاه پمپها میگردد.
2 -نباید در مسیر بادهاي شدید باشد. بادهاي شدید باعث اختلال در الگوي ریزش آب شده و موجبات ریزش آب به بیرون از لبه هاي حوض اصلی را فراهم می آورد. از این رو ارتفاع ستون آب نباید بیشتر از فاصله نزدیکترین لبه حوض اصلی از فواره باشد.
3-عمق منبع ذخیره آب. به منظور کاهش مصرف آب وملاحظات امنیتی براي کودکان باید عمق آب تا حد امکان در سطح قابل قبولی ثابت باقی بماند.
4-محافظت توسط شبکه هاي آهنی: گودالها و حفرههایی که براي نصب تجهیزات در کف حوض ساخته میشوند میبایست توسط شبکههاي آهنی پوشانده و محافظت شوند این شبکه جداي از توري هائی است که مانع عبور آشغال و اجسام مزاحم می شود.
دسته بندی انواع آبنما بر اساس محل نصب
این بنا بر اساس محل نصب در سه دسته زیر تقسیم می شود:
- آبنمای سرپوشیده (Indoor Fountains)؛ برای مکان های درون ساختمان، لابی، سالن و … مانند انواع آبنمای خانگی.
- آبنمای بیرونی؛ برای استفاده در حیاط، باغ، پشت بام، بالکن و … مانند انواع آبنمای باغچه (Garden Fountains).
- آبنمای استخر؛ برای استفاده در فضای استخر، سونا و جکوزی مانند انواع فواره های استیل ضد زنگ.
در دسته بندی ریز تر، بر اساس محل نصب به چند مدل زیر نیز تقسیم بندی می شوند:
- آبنمای رو میزی؛ آبنماهای کوچکی هستند که عموما به صورت خانگی استفاده می شوند.
- آبنمای تزیینی؛ این نوع آبنماها عموما به صورت مجسمه های کوچک در خانه یا محل کار و مغاذه، رو کف زمین قرار داده می شوند.
- آبنمای دیواری؛ این نوع فواره ها به دیوار چسبیده می شوند.
دسته بندی انواع آبنما بر اساس زاویه فواره آب
می توانید با توجه به نحوه فواره و زاویه پرتاب آب، انواع آبنما را در دسته های زیر تقسیم بندی کرد:
- آبنمای جوشان (Spouting Fountains)؛ با پرتاب آب به زاویه حدود ۹۰ درجه به بالا یا برخلاف جاذبه زمین.
- آبنما آرام به صورت رها کردن آب از نازل افقی که به سمت جاذبه زمین یک هلال میسازد، مانند آبنماهای مشهور ژاپنی (Japanese Fountains).
- آبنمای ریزش؛ رها کردن آب به صورت عمود به سمت مسیر جاذبه زمین.
- آبنمای غیب شونده یا بی پایان (Endless Fountains)؛ در این حالن مسیر آب به سمتی است که ناپدید می شود، مانند ریزش آب درون سنگ که مخزن آب دیده نمی شود.
- آبنمای آبشاری (Cascading Fountains)؛ از نوع طبقاتی مدل آرام ژاپنی است که طبقه طبقه از بالا به پایین در کاسه های جدا ریخته می شود، مانند اکثر آنماهای رستوران های فرحزاد.
- آبنمای دیواری (Wall Fountains)؛ در این مدل از این بنا، آب از دیوار به صورت عمودی یا با زاویه شیب دار به سمت پایین سرازیر می شود.
دسته بندی آبنماها بر اساس جنس آنها
- آبنمای سنگ؛ که برای استفاده تراش و ریخته گری شده است.
- آبنمای فلزی؛ که از نامش پیداست.
- آبنمای سرامیکی
- فایبرگلاس
- پلاستیکی
- بتنی
مزیت های نصب آبنما
– فواره می تواند صدای دلنشین و روح انگیزی ایجاد کند که حس آرامش را به همراه دارد.
– آبنما می تواند رطوبت محیط را تنظیم کند و دما را در حالت استانداردی نگه دارد
– نصب ساده و راحتی دارد( به خصوص آبنماهای پیش ساخته)
– برخی از این آبنماها را می توان به سادگی و راحتی جا به جا کرد.
– با استفاده از نورپردازی آن ها، محیط را می توان جذاب تر کرد.
– اگر خراب شدند یا آسیبی دیدند؛ می تواند با هزینه ی بسیار کمی آن ها را بازسازی و تعمیر کرد.
– می توان در هر فضایی از آن ها استفاده کرد چرا که تنوع خوبی دارند.