معماری سنتی سبکی از معماری است که در گذشته در هر منطقه یا ناحیه‌ای رایج و محبوب بوده است.

در این سبک، توجه بیشتر درباره‌ مصالح کاربردی در ساختمان و چگونگی عملکرد آن‌ ها میباشد.

معماری سنتی ایرانی که در گذشته انجام می‌ شده، یکی از بی‌ نقص‌ترین معماری‌ های جهان بوده است.

زیرا در این سبک از معماری، بدون استفاده از هیچگونه وسایل و ابزار آلات پیشرفته‌ ای چنین خانه‌ های با ظرافت و جذابی ساخته می‌ شد.

حتی طراحان امروزی هم از آن الهام می‌ گرفتند.

معماری سنتی ایرانی در آن زمان که استفاده می‌شد، به نوعی تجلی و نمایی از فرهنگ جامعه آن زمان بوده است.

معماران و طراحان قدیمی، در معماری سنتی توجه زیادی به نمای بیرونی خانه‌ ها نداتشته‌اند و بیشتر تمرکزشان روی طراحی داخلی خانه‌ ها بود.

سبک سنتی روشی است که زمان گذشته را دربر گرفته و به سوی جلو پیش می‌ رود.

معماری سنتی (نمای ساختمان)

ویژگیهای معماری سنتی

امروزه معماری سنتی ویژگیهای خاصی دارد که توسط طراحان و معماران امروزی استفاده می شود. دو نمونه ی مشخص از این ویژگی ها عبارتند از:

• احترام و تعهد به حفظ پیوندها با سبک های قدیمی و سنتی که در معماری یک ساختمان به کار گرفته شده است.
• استفاده ی مجدد از طراحی خانه ها یا مصالح که با طرح  و نمای ساختمان های سنتی سازگار و یکپارچه باشد.

رعایت این دو نکته  در معماری سنتی، باعث ایجاد انسجام و وحدتی خاص می شود  که در حس ظاهری و فضای درونی این سازه ها به خوبی حفظ می شود.
امروزه معماری سنتی ایرانی، به منظور سازگاری و انعطاف با شرایط اقلیمی متفاوت به وجود آمده است و از این جهت خلاقیت ها و نوآوری های خاصی در آن به چشم می خورد.
بادگیرها، قنات‌ ها، مخازن‌ های زیرزمینی آب و یخچال‌ ها نمونه‌ هایی از معماری پایدار و رایج سنتی در ایرانِ گذشته هستند. سایر ویژگی‌ های بنیادی معماری ایرانی در گذشته عبارتند از:

• طرح های یکسان و همگن
• برونگرایی
• مینیمالیسم
• بکارگیری معرفت شناسی و انسان‌ شناسی در آثار طراحی شده
• استفاده از عدم تقارن و تقارن در آثار و سازه ها

همچنین وجود و استفاده از نور طبیعی به عنوان عامل کلیدی و زیبایی بخش در تمامی طرح های معماری سنتی ایرانی به چشم می خورد.

اصول معماری سنتی

• مردم‌واری: کاربرد مقیاس انسانی و پرهیز از هر گونه بیهودگی و شکوه بی‌جا و بی‌فایده.
• خود‌بسندگی: بهره‌گیری از امکانات و مصالح محلی و آنچه که معماران گفته‌اند و پرهیز از هر گونه وابستگی و نیاز.
• پیمون: اندازه‌ها و معیارهایی که تناسب پیکره و کالبد بنا را از لحاظ درستی، استواری و زیبایی تضمین می‌کرده است.
• درون گرائی: این اصل بویژه در منازل مسکونی که همیشه مورد توجه مردم این سرزمین بوده و خوش داشته‌اند که چهار دیواری اختیاری باشد.
• کنج و نیاز: پرهیز از کاربرد اندازه‌های بیش از نیاز که باعث هدر رفتن مصالح و بالا بردن هزینه می‌شده است.

علاوه بر اصولی که ذکر شد عناصری چون آب، نور، باد و… در معماری ‌سنتی نقش حیاتی ایفا می‌کرده‌اند

معماری سنتی ایرانی در گذشته

به جرات می توان گفت که معماری سنتی ایرانی که در گذشته مرسوم بوده، یکی از بی نقص ترین و جذاب ترین

معماری های جهان بوده است چرا که این سبک معماری در گذشته، بدون وجود ابزار آلات پیشرفته و مدرن انجام

می شده و چنین خانه هایی با ظرافت و جذاب ساخته می شده است که امروزه الهام بخش طراحان بنام معماری می باشد.

معماری سنتی که در گذشته در ایران استفاده می شده است، به نوعی نشانگر فرهنگ جامعه ی حاکم بر آن زمان است.
البته معماری سنتی مربوط به هر منطقه در سراسر دنیا همیشه نمادی از فرهنگ و آداب و رسوم موجود در آن منطقه

است که به راحتی می توان با بررسی و تفحص در معماری سنتی منطقه ای، تمامی خصوصیات و ویژگی های

جامعه، اخلاقی و زندگی آن ناحیه را متوجه شد. طراحان و معماران قدیمی در ایران، در معماری سنتی توجهی

به نمای خارجی خانه ها نمی کردند و بیشتر تمرکزشان بر طراحی داخلی خانه ها بود.

معماری سنتی (نمای ساختمان)

شناخت معماری سنتی

یکی از مسائل مهم در شناخت معماری ‌سنتی ایران انقطاع فرهنگ معماری‌ سنتی و پیدایش گونه‌هایی از

فضا‌های جدید معماری و شهری است که غالباً با فضاهای سنتی کاملا متفاوت هستند.

زیرا بسیاری از معماران بیش از هر چیز به پدیده‌های شکلی و بصری اندیشیده‌اند و بسیاری از مسائل، مباحث و نکات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی را به اندازه کافی مورد توجه قرار نداده‌اند.

معماری ‌سنتی

قبل از پیدایش تکنولوژی و مصالح جدید ساختمانی در تمام نقاط کشور و به هر شکل و به هر کیفیت نوع

معماری افقی و با هویت بشمار می‌رفت که در طی سالیان دراز و قرن‌های متمادی مصالح و شیوه‌های فنی ویژه خود را داشت.

این نوع ساخت و ساز بومی بسیار بجا می‌نمود و به موقع و کاملا ارزنده و منطقی و با شکوه بود.

هنوز هم بعنوان یک معماری شریف و برخوردار از مقیاس انسانی دارای همان ارزش و اعتبار است.

تحلیل معماری ایرانی نشان می‌دهد که به رغم کثرت و تنوع و پیچیدگی بناها، اصول و مفاهیم و الگوهایی

در طول زمان به گونه‌های مختلف در این معماری بکار گرفته شده‌اند.

نتیجه بدست آمده که تکامل معماری ایران بیشتر بر تعالی اصولی و مفاهیم و الگوهای جدید در جریان

نوعی فعالیت هوشمندانه و ماهرانه معماری استوار بوده است.

با پذیرش این امر‌، می‌توان در معماری امروز ایران نیز به همان اصول و مفاهیم و الگوها پرداخت و آنها را در جریان

یک فعالیت خلاق تکامل بخشید و پیش برد.

با بررسی و تحلیل الگوهای تاریخ معماری ایران و عناصر اصلی تشکیل دهنده آنها این نتیجه حاصل می‌شود،

که این عناصر و الگوها اگر چه هر یک در دوره معینی از تاریخ معماری این سرزمین خلق شده‌اند.

لکن با حضور ممتد در دوره‌های بعدی، تکامل و پالایش یافته و دارای هویتی مستقل از زمان شده‌اند.

مفهوم عامی را از یک الگو و یا یک عنصر در معماری ارائه می‌کنند که شأن تجریری یافته و دارای

تصویر ذهنی و حامل بار خاطره عاطفی است.

با نگرشی بر سایر سبک‌ها و مکاتب معماری، معماری دوران نهضت Modernism بدون هویت و بدون

گذشته تاریخی و ریشه فرهنگی قادر نیست که پاسخگوی باورهای فرهنگی مرز و بوم باشد.

تلفیق معماری مدرن و معماری سنتی

اگر چه ممکن است که ساختمان هایی که امروزه ساخته می شود از معماری استاندارد و اصولی برخوردار نباشد، اما

نمی توان از وجود به کار گیری یک معماری خوب در ایجاد طرح ها و سازه ها و تاثیر آن بر فضای درونی ساختمان غافل ماند.
با توجه به اینکه معماران و هنرمندان قدیمی در گذشته از اصول معماری سنتی بهره می جستند و در کلیه ی آثار

هنری آن زمان این مسئله کاملا مشهود بود، اما امروزه معماران مدرن بر این باورند که تلفیق دکوراسیون سنتی

و مدرن می تواند محبوبیت و جذابیت غیر قابل وصفی را به مخاطب القا کند.
هر چند که در سال های گذشته و دهه های اخیر، معماری سنتی به دست فراموشی سپرده شده است و سبک های

جدید و مدرن بر اکثر ساختمان های ساخته شده، حاکم است، اما امروزه با توجه به تمرکز طراحان و معماران مشهور

ایرانی به سبک ها و معماری سنتی ایرانی، باز استفاده از طرح های سنتی در معماری ایرانی و تلفیق آن با طرح

های جدید نیز طرفداران بسیاری پیدا کرده است.

المان‌ های معماری سنتی ایران

معماری سنتی (نمای ساختمان)

معماری بومی و سنتی ایرانی برای سازگاری یافتن با شرایط اقلیمی متفاوت است.

نوآوری و خلاقیت‌های فراوانی را به کار گرفته است.

قنات‌ها، بادگیرها، یخچال‌ها و مخازن‌های زیرزمینی آب نمونه‌هایی از معماری پایدار سنتی ایرانی است.

از جمله ویژگی‌های بنیادی معماری ایرانی عبارت است از:

برونگرایی، تناسبات همگون، انسان‌شناسی، تقارن و عدم تقارن، مینیمالیسم.

همچنین نور طبیعی به عنوان عامل کلیدی در درک بصری در جهان معماری‌ سنتی ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است.

مفاهیمی نظیر سلسله‌ مراتب، مرکزیت، تعادل و ‌وحدت از جنبه‌های کاربردی معماری با نور است و نور استعاره‌ای از آسمان، خورشید، بهشت و حقیقت در این سبک است.

در مناطق مرکزی ایران با اقلیم گرم، استخرها و فواره‌ها سبب خنک نگاه داشتن هوا شده است.

آب نه ‌تنها سبب بازتاب نور شده بلکه به عنوان عنصر تزئینی است که بر روی محورهای بصری تاکید دارد.

نقش اقلیم معماری سنتی

معماری ‌‌سنتی در جهان مبتنی بر نیازهای محلی، مصالح بومی و سنت‌های محلی شکل می‌گیرد.

معماری بومی بر اساس گذر زمان تکامل می‌یابد.

بافت محیطی، فرهنگی، فناوری و تاریخی در معماری بومی نقش حیاتی دارد.

ساختمان‌های سنتی در برگیرنده‌ی ویژگی‌های هوشمند طراحی هستند که در خلال فرآیند تاریخی و تطبیق آن با

شرایط اقلیمی و عملکردهای اجتماعی شکل گرفته است.

تکنیک ساخت و ساز این سبک بر اساس خلاقیت و دسترسی به مصالح ساختمان شکل گرفته است.

این سبک در جهان عموما از دیوارهای گلی با اندود گچ و سازه‌هایی از بامبو و چوب ساخته شده است.

معماری سنتی یا بومی

جمع‌آوری داده‌ها در رابطه با شرایط اقلیمی محلی جمع‌آوری داده مربوط به روش‌های ساخت و ساز و مصالح

ساختمانی سنتی.

تجزیه و تحلیل در رابطه‌ی ویژگی‌های طراحی سنتی ساختمان.

ایجاد و شبیه‌‌سازی مدل اجرایی از ساختمان با استفاده از داده‌های شرایط اقلیمی و سنتی.

استفاده از مدل‌ های دیجیتالی برای ارزیابی عملکرد ساختمان‌ های بومی سنتی و پیش‌ بینی پیامدهای و گزینه‌ های جایگزین.

ساخت اجزای اصلی ساختمان نظیر دیوارها، درب‌ ها، پنجره‌ ها، بام‌ ها و غیره بایستی مبتنی بر داده‌ های کارشناسی محلی باشد.

و مصالح بومی و تناسبات سازه‌ ای بایستی بر اساس اطلاعات جمع‌ آوری شده مبتنی بر معماری ‌سنتی شکل گرفته باشد.

جمع‌ آوری داده در رابطه با الگوهای سنتی مسکن و انواع ساختمان‌ ها با هدف سازگاری با شرایط اقلیمی.

معماری سنتی روستا

عواملی نظیر مشخصات سایت، بافت روستا، جهت‌گیری، طراحی معماری ساختمان و انتخاب مصالح از اهمیت

خاصی در معماری سنتی روستا برخوردار است.

در معماری‌ ‌سنتی آسایش حرارتی و مصرف بهینه‌ی انرژی با توجه به کاربرد مصالح و روش ساخت سنتی بسیار با اهمیت است.

تکنیک‌ های سنتی در معماری روستا کم هزینه است.

بافت روستاها ارگانیک است در نتیجه طرح معماری نامنظم شکل گرفته و برای حیاط مرکزی در خانه‌ های

سنتی روستایی فرم منظم هندسی بایستی در ابتدا مدنظر باشد و سپس چیدمان اتاق‌ ها و سیرکولاسیون.

پیرامون حیاط مرکزی در نظر گرفته شود.

نمای ساختمان سنتی مانعی در برابر شرایط ناخوشایند اقلیمی است.

معماری سنتی (نمای ساختمان)

ویژگی معماری سنتی

• معماری‌ سنتی بخش مهمی از میراث فرهنگی را نشان می‌دهد.
• معماری ‌سنتی یکی از نشانه‌های کلیدی گروه‌های متفاوتی است که زندگی به آنها نفوذ کرده است.
• معماری‌ سنتی با شیوه‌های زندگی و ساختار اجتماعی یک منطقه گره خورده است.
• معماری ‌‌سنتی با شرایط طبیعی منطقه سازگار است.
• معماری‌ سنتی، پویا است.
• معماری‌ سنتی ذاتاً به میراث فرهنگی نامحدود وابسته است.
• معماری‌ سنتی به طور کلی هیچ منبع یا سرچشمه خاص یا فردی ندارد.
• معماری‌ سنتی با تکنیک‌های سنتی ساخته شده است.
• معماری ‌سنتی، پایدار می‌باشد.
• معماری‌ سنتی به خودی خود، درسی برای معماری معاصر می‌باشد.
• استفاده مجدد از مصالح، یکی از ویژگی‌های معماری ‌سنتی می‌باشد.

آیا سبک معماری سنتی هنوز در ایران طرفدار دارد؟

معماری سنتی ایرانی بیش از 6200 سال تاریخ پیوسته دارد که پیشینه ی آن به حدود هزاره ی هفتم پیش از میلاد می رسد.

از آن زمان تا به حال، پیوسته این هنراصیل ایرانی در ارتباط با موضوعات گوناگون، به ویژه دلایل مذهبی و … توسعه و تکامل پیدا کرده است.

سبک معماری سنتی ایرانی به عنوان یکی از معروف‌ترین و زیباترین  سبک‌های معماری در جهان شناخته‌ شده است که در مقایسه با سبک های معماری موجود در دیگر کشورها، جایگاهی ویژه دارد. شکوه معماری سنتی ایرانی که هنر معماران اصیل ایرانی و عناصر و سازه های معماری سنتی  ایرانی را به نمایش می‌گذارد، به دلیل خصوصیاتی چون، محاسبات دقیق، فرم درست سازه ها و رعایت مسایل فنی و علمی در بناهای ایرانی است.

عناصر معماری سنتی ایرانی قدمتی 3000 ساله دارند اما هنوز هم هنگامی که قرار است سازه ای ماندگار و زیبا طراحی شود، از سبک معماری سنتی ایرانی استفاده می شود.

سبکی اصیل با مناره های بلند و دیوارهای عظیم و گنبدهای آبی نیلوفری و یا پنجره های هلالی با شیشه های رنگی زیبا که هر کدام جلوه ای خاص به آثار معماری می بخشد.

اگر چه سالهاست که دیگر این نوع معماری به طور رسمی و همیشگی در این کشور استفاده نمی شود و خیلی رایج نیست اما زمانی که معماری بخواهد سازه ای اصیل و خاص طراحی کند حتما از جلوه های ویژه ی سبک سنتی ایرانی در آن استفاده می کند.

سبکی که اگر چه دیگر خیلی رایج نیست اما همیشه تداعی کننده ی اصالت گذشتگان و زیبایی معماری و توانمندی معماران آن زمان بوده است.

این سبک از معماری هنوز در دوره معماری بسیاری از موسسات معتبر آموزش داده می شود که نشان از توجه و علاقه ی مردم به این سبک است.

چند نمونه از معماری سنتی در ایران

1- خانه طباطبایی

خانه طباطبایی(معماری سنتی)

استفاده از تزئینات در معماری قدیمی ایران موضوعی مداوم و با نوآوری های بزرگ بود.

در مناطق مختلف و به دلیل عوامل مختلف اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگی، ممکن است نمونه های مختلف و متعددی از استفاده از تزیینات در بناهای تاریخی و سنتی این کشور مشاهده کنیم.

علاوه بر اهمیت عوامل اقلیمی که تأثیر ویژه ای در شکل گیری تزیینات مرتبط با معماری دارند، مسائل فرهنگی و محلی نیز در استفاده از تکنیک ها و موضوعات مختلف نقش مهمی دارند.

استفاده از چندین روش تزئینی، تکنیک های ساختمانی، فرم های خاص و اشکال مختلف در مناطق مختلف این کشور

پهناور نشانگر این واقعیت است که ایجاد تزیینات معماری موضوعی خلاقانه است که با معماری محلی هر منطقه همراه است.

از طرف دیگر، ازآنجاکه معماری داخلی به طور مستقیم با ویژگی های روحی و روانی انسان همراه است، عملکردهای داخلی به همراه ویژگی های رفتارهای انسانی در فضاهای داخلی (عمومی یا خصوصی) باید در طراحی مطلوب یک ساختمان موردتوجه قرار گیرد؛ بنابراین، طراح مجبور است هنگام طراحی فضای داخلی، با ۲ مسئله سروکار داشته باشد:

عملکرد آن فضا و تأثیری که آن فضا بر کاربران خود دارد.

طراحی داخلی شامل طیف گسترده ای از عناصر و مؤلفه هایی از قبیل فرم، نور، رنگ، زمینه، کف، سقف، دیوار، عناصر کاربردی و تزئینی و مبلمان است.

2- خانه بروجردی ها

خانه بروجردی (معماری سنتی )

روش شناسی در این مقاله، روش تحقیق علاوه بر تحقیقات کتابخانه ای، توصیفی- تحلیلی است.

هدف و ضرورت مطرح کردن این مسئله مانند بسیاری از هنرها و مهارت های دیگر، هنر معماری کم وبیش درگیر طراحی فضاهای بیرونی و ترکیب حجمی است.

تکنیک های اجرایی معماری تفاوت چندانی باهنر معماری نداشت و مردم قبلاً آموزش عملی می دیدند و تجربه کسب

می کردند تا زمانی که به سطوح بالایی از حرفه ای گری در طراحی انواع فضاها برسند.

اگرچه حرفه معماری به صراحت به رشته های جداگانه و تخصصی تقسیم نشده بود، اما واضح است که گروهی

از معماران درزمینهٔ های خاصی مانند طراحی و ساخت مقرنس حرفه ای تر و ماهرتر بودند و تمایل داشتند که

بیشتر درزمینهٔ تخصصی خود فعالیت کنند.

تزئینات به کاررفته در معماری هرگز از افراد مذهبی محیط پیرامون خود جدا نشده است.

درنتیجه، یکی از نشانه های ورود به عرصه دینی و روانی یک جامعه، تزئیناتی بود که معنا و مفهوم خاص

خود را بیان می کرد. ازآنجاکه بسیاری از ارزش های بادوام در معماری ایران درگذر زمان به فراموشی

سپرده شده اند، احیای این مفاهیم می تواند گامی اساسی در اصلاح ساختارهای فعلی باشد.

یکی از جنبه های نادیده گرفته شده در معماری ایرانی استفاده از تزیینات در فضاهای داخلی

یک ساختمان است که معمولاً از اصول سنتی ساخت وساز ایرانی گرفته می شود.

یکی از وظایف طراحان داخلی مراجعه به سوابق این هنر در تاریخ ایران و استفاده از آموزه های آن در معماری معاصر است.

بدیهی است اگر قوانین و اصول حاکم بر معماری داخلی اصیل ایرانی جایگزین دکوراسیون و تزئینات برگرفته از سایر کشورها شود، بخشی از فرهنگ و آداب ورسوم مردم این سرزمین احیا می شود.

این مقاله با مرور متون و تاریخچه استفاده از هنرهای تزئینی، به بررسی برخی از جنبه های کاربرد این هنر در معماری قدیمی ایرانی می پردازد.

تعریف هنرهای تزئینی در فارسی، تزیین برابر با کلمه آرایش است که به معنای زیباسازی یا اضافه کردن (اضافه کردن چیزی به چیز دیگری) است که در تضاد با پیرایش (حذف چیزی از چیز دیگر) می باشد.

3- خانه آقازاده ابر کوه

خانه آقازاده ابرکوه(نمای ساختمان)

استفاده از آجر در طول دوره سلجوقیان رایج شد و اشکال هندسی متنوع آجری مورداستفاده قرار گرفت.

هنر آجرکاری و تزیین ساختمان با آجر در ایران در قرن پنجم هجری رایج شد.

در کنار این تزئینات بسیار زیبای آجری، نشانه ها و نوشته های تزئینی با استفاده از آجر یکی از خواص معماری سلجوقی بود.

شیشه های دوره اسلامی که مربوط به قرن اول هجری (قرن هفتم و هشتم میلادی) است نتیجه ادغام بین

امپراطوری روم شرقی، پارتیا و ساسانی است.

وجود مواردی مربوط به قرن ۵ تا اوایل قرن هفتم میلادی، اوج شیشه کاری را در دوره سلجوقی القا می کند.

با توجه کشف شیشه در مناطق نزدیک به گرگان و نیشابور، خراسان و گرگان را می توان به عنوان مراکز تولید و ساخت شیشه در نظر گرفت.

ممنون که تا اینجا پست همراه فرگاه دیزاین بودید.