معماری سه و سه پل
سی وسه پل پلی است بر روی زاینده رود اصفهان که 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض دارد .
این پل شاهکاری بینظیر از آثار دوره سلطنت شاه عباس اول است، به هزینه و نظارت سردار معروف او الله وردیخان بنا شده است بنابراین به آن پل الله وردیخان نیز می گویند .
این پل شاهکار معماری و پل سازی ایران و جهان محسوب می شودو برای اتصال خیابان چهار باغ کهنه عباسی به
خیابان چهارباغ بالا و باغ هزار جریب و عباس آباد ساخته شده است.
در ادامه پست همراه فرگاه دیزاین باشید.
تاریخچه سی و سه پل
این پل که توسط الله وردیخان اوندیلادزه گرجی، سردار مشهور شاه عباس ساخته شده بنایی مستحکم دارد و برخی
معتقدند که چون الله وردیخان از تبار گرجی ها بوده و الفبای گرجی سی و سه حرف دارد با این پل سی و سه پل
می گویند اما این ادعا کاملا رد شده زیرا در ابتدا این پل 40 دهانه داشته است.
مثل برخی کارشناسان اعتقاد دارند بیشتر سازه های آبی و پل ها نمادی از آناهیتا می باشد و عدد صد و سی و سه
را مربوط به آناهیتا (الهه آب) می دانند .
این پل در ابتدا دارای 40 دهانه بود که به تدریج با کشت درختان و انحراف آب بعضی از آنها متروک شدند و اکنون
سی و سه دهانه دارد.
پلان اصلی شهر اصفهان در زمان شاه عباس چهار باغ بود که از دو محور عمود بر هم تشکیل می شد.
سی و سه پل در امتداد یکی از این محورهای اصلی برای وصل کردن چهارباغ عباسی به چهارباغ بالا، باغ هزارجریب، عباس آباد و محله جلفا قرار دارد.
آیین‌ها و مراسم پیرامون پل سی و سه پل اصفهان
در تاریخچه سی و سه پل، برگزاری آیین‌ها و مراسم ویژه‌ای در کنار آن مخصوصا در دوره صفوی، به ثبت رسیده است.
آیین خاج شویان که به یادبود غسل تعمید حضرت مسیح است، زمانی توسط ارامنه اصفهان در ماه دی در کنار
آن برگزار می‌شده است. آیین دیگری که در کنار سی و سه پل برگزار می‌شده، آیین آب پاشان بوده که در
تیرماه و برابر با جشن تیرگان بر پا می‌شده و اهالی با پاشیدن آب به یکدیگر، به شادی می‌پرداختند.
سی و سه پل یکی از مهمترین مکان هایی بوده است که جشن نوروز با شکوه فراوان در پیرامون آن برگزار می‌شده است.
فردریک چارلز ریچاردز، هنرمند بریتانیایی، اشاره می‌کند که وقتی از سی و سه پل بازدید می‌کنید، خاطرات
همه پل‌ها، از پونته وکیو در فلورانس تا پل‌های لندن، در ذهن شما زنده می‌شود.
معماری سی و سه پل
سی و سه پل طولانی‌ترین پل در بین پل‌های اصفهان و بزرگ‌ترین بنای روی آب در ایران است که طول
کل آن ۲۹۷ متر و عرض آن ۱۳۷۵ متر است و بخش‌های بالایی و پایینی خیابان چهارباغ را به هم متصل می‌کند.
این پل طولانی ترین پل اصفهان است که حدود ۲.۲ برابر طولانی‌تر و ۳.۵ برابر عرض پل خواجو است.
سی و سه در فارسی به معنای تعداد طاق‌هایی است که سطح اول پل را تشکیل می‌دهند.
سطح دوم دارای مسیر عابر پیاده با دیوارهایی است که از مسافران در برابر باد و سقوط در آب محافظت می‌کند.
این پل از آجرهای زرد رنگ و سنگ آهک که مصالح معمولی سازه‌های عصر صفوی است، ساخته شده است.
طاقچه‌های تشکیل شده توسط طاق‌ها برای نشستن و گپ زدن در حین لذت بردن از منظره شهر عالی هستند.
یکی از طاق‌ها مدتی میزبان چایخانه بود اما بعدا بسته شد. چیدمان دهانه‌ها در این پل و عظمت آن بسیار چشم نواز است.
این پل ترکیبی از روش‌های مهندسی به همراه هنرهای معماری است.
نکته ی مهم در مورد ساخت سی و سه پل:
چون بنای ساختمان عباس آباد در یک سوی زاینده رود وجود داشته بنابراین باید یک پل برای
ایجاد ارتباط در آن زمان و در سال 1005 هجری قمری وجود داشته باشد پس وجود پل در سال 1005 ثابت می شود .
از طرف دیگر الله وردیخان که مامور ساخت پل بود، در سال 1004 هجری قمری از طرف شاه عباس اول
به ایالت فارس منسوب و به اداره امور آن دیار مشغول شد بنابراین باید عمران و آبادانی این شهر و ساخت سی و سه پل بعد از تاریخ اعزام الله وردیخان پس از سال 1004 هجری قمری صورت گرفته باشد.
در یکی از اسناد تاریخی، نیز نوشته شده درسال 1005 هجری قمری ساختمان پل الله وردیخان و آبادانی خیابان
چهار باغ به پایان رسیده و تکایای چهارباغ در 1011 هجری قمری ساخته شده اند و ساخت تمام ساختمان ها
در سال 1025 هجری قمری به پایان رسیدند.
برای پاسخ به ابهامات تاریخ تاسیس پل باید گفت الله وردیخان ابتدا طبقه ی زیرین پل را در سال 1005 به
پایان رسانده و در سال 1011مامور تکمیل پل و ساخت طبقه ی بالا شده است تا در صورت طغیان زاینده رود ، در رفت و آمد اختلالی ایجاد نشود.
جشن نوروز درسی و سه پل
جشن نوروز که سه تا هفت شبانه روز ادامه داشت گاهی به فرمان شاه عباس بر سر پل برگزار می شد و مراسم گلریزان صورت میگرفت، و گلهای فراوان در راه شاه و همراهان او ریخته میشد.
در سال 1018 که جشن فروردین مصادف با ماه محرم بود، هفت شبانه روز به فرمان شاه جشن نوروزی گرفتند و بر سر
پل گلریزان کردند و مردم اصفهان به خاطر هنرنمایی در چراغان و آئین بندی مبلغ پانصد تومان از مالیات آن سال به دستور شاه بخشیده شد.
هزینه و زمان پیشنهادی بازدید
بازدید از سی و سه پل، هزینه‌‌ای برای ورودیه ندارد. برای قدم زدن روی آن و تماشای منظره پیرامون
آن و زایند رود حدود ۱ ساعت را پیشنهاد می‌کنیم.
برای زمانی که آب زاینده رود جاری است بهترین تفریح در اصفهان می‌تواند قدم زدن روی این پل زیبا باشد.
پس خوب است دقت کنید که چه زمانی زاینده رود جاری است و دیدن این مکان را مخصوصا هنگام شب از دست ندهید.
وقتی هوا تاریک می‌شود، پل‌ها با صدها لامپ روشن می‌شوند و به زیبایی در آب رودخانه منعکس می‌شوند.
نحوه دسترسی به سی و سه پل
برای رفتن به سی و سه پل می‌توانید از وسیله نقلیه شخصی یا عمومی استفاده کنید.
اگر می‌خواهید با مترو اصفهان به این پل زیبا بروید، در ایستگاه سی و سه پل پیاده شده و با چند
دقیقه پیاده‌روی به آن‌جا برسید.
اگر از اتوبوس استفاده می‌کنید در میدان انقلاب پیاده شده و چند دقیقه تا پل پیاده‌روی کنید.
مکان‌ها و جاذبه‌های دیدنی نزدیک سی و سه پل
کاخ چهلستون: ۲.۲ کیلومتر
کلیسای وانک: ۲.۷ کیلومتر
میدان نقش جهان: ۳.۴ کیلومتر
بازار قیصریه اصفهان: ۳.۹ کیلومتر
آرامگاه خواجه نظام الملک: ۴.۹ کیلومتر
باغ پرندگان اصفهان: ۶.۷ کیلومتر
مراسم خاج شویان در سی و سه پل
مراسم “خاج شویان” ارامنه جلفا نیز روی همین پل برگزار می شد. خاج شویان به مناسبت غسل تعمید
حضرت مسیح برگزار می شود. پیروان دین مسیح با اعتقاد بر اینکه که آب در این روز مقدس شده به درون
آب های جاری می روند و در آن ها شنا می کنند.
ارمنیان ایران در زمان صفویان، در روز سیزدهم ماه ژانویه (24 دی) در کنار سی وسه پل اصفهان این مراسم را برگزار می کردند.
در آن دوره ارامنه حق داشتند تا به میدانی که در ابتدای پل بود، بیایند و به تبادل کالا با اصفهانی ها بپردازند؛ اما اجازه عبور از پل را نداشتند.
معماری سی و سه پل
طاق نماهای سرپوشیده ای در دو طرف پل وجود دارد که از یک طرف به رودخانه و طرف دیگر مشرف به میان
پل است و سبب ایجاد معبر باریکِ مسقفی در دوسوی پل شده است
پیاده روی پل نیز 99 طاقچه دارد که در آنها تابلوهای نقاشی بوده اما امروزه اثری از آنها نیست .
مجسمه رضا شاه نیز در جلوی این پل بر روی ستونی به ارتفاع 5 متر وجود دارد که امروزه این مجسمه در میدان 14 اسفند قرار دارد.
طاق های پل ستون هایی به ارتفاع 7 تا 9 متر دارند که بسیار مستحکمند.
در قرن 13ورود به مدخل پل از یک شاهراه سنگ فرش شده ممکن بوده و در پل نیز سه معبر در سه سطح مختلف وجود داشته است.
در این پل، 360 متر طول و 40 چشمه (طاق بزرگ) داشته اما امروزه 33 دهانه و 14 متر عرض دارد و با 295 متر طول دارد.
شمال شرقی پل ساختمان آجری قرار دارد که به یاد مقبره کمال الدین اسماعیل ساخته شده و خیابان مزبور به نام آن بزرگوار نامیده می‌شود که به طرف پل جوئی و خواجو امتداد دارد.
گذشته این پل دارای 6 معبر بود اما امروزه تنها دو معبر پیاده رو دارد که یکی در بالا که سقف آن آسمان است و دیگری در پایین که مسقف است و در میان پایه های مرکزی پل و به فاصله کمی از بستر رودخانه ایجاد شده است.
مشکلات سی و سه پل :
سی وسه پل در تاریخ 15 دی سال 1310 با شماره ثبت 110 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
حفرتونل مترو و خشک شدن های پی درپی زاینده رود، سبب ترک خوردن این پل زیبای دوره صفوی شد
البته خشکسالی ها و فرونشست های اصفهان نیز سبب شده سی و سه پل و تمام پل های صفوی که روی
زاینده رود زده شده اند، در معرض نشست باشند.
حفر مترو زمین را سست کرد تا نشست زمین خیلی زودتر از آنچه خشکسالی می تواند به پل آسیب بزند،سبب ترک پل شود.
مترو اصفهان تا پیش ازرسیدن به سی و سه پل، بخشی از چهارباغ را خشک کرد.
سی و سه پل تنها پلی است که روی بستر سنگی بنا نمی شود و روی بستر شنی و ماسه ای ساخته شده است
برای همین صفوی ها زیر پایه های پل را به عمق 30 متر شمع کوبی کردند به همین دلیل حیات این پل به آب
بستگی دارد و زمانی که آب به این ملات نمی رسد، پایه ها ترک خورده و پل نشست پیدا می کند.
یکی از علل ترک های امروز سی و سه پل حرکت ماشین های سنگین روی آن است که عبور و مرور ماشین ها روی سی و سه پل بعد از انقلاب متوقف شد .
همچنین پیترو دلاواله سی و سه پل را چنین توصیف می کند:
روی این رودخانه پلی وجود دارد که تماما از آجر ساخته شده و عرض آن از تمام پل های رم بیشتر است و طول آن حداقل سه الی چهار برابر آن پل ها است.
معماری این پل به طرز عجیبی انجام گرفته و دو طرف آن طاق نماهایی وجود دارد که مردم از زیر و بالای آن عبور می کنند.
آنچه بیشتر نظر ایشان را جلب می کند، راهروهای پل است که تقریبا هم سطح قرار گرفته و زمزمه ی آب در طبقه ی زیرین پل به خصوص در تابستان های گرم بسیار خوش آیند است.
معمار سی و سه پل
معمار سی و سه پل استاد حسین بناء اصفهانی است که پسرشان محمدرضا اصفهانی نیز مسجد شیخ لطف الله را بنا کرده است.
معمولا پل ها در قسمت های کم عرض ساخته می شوند، اما برای ساخت این پل، استاد حسین بناء اصفهانی عریض ترین قسمت رودخانه زاینده رود را انتخاب زیرا این قسمت رودخانه در بستری کم عمق، وسیع و آرام ایجاد شده بود.
سه نوع مصالح برای ساخت سی و سه پل استفاده شده است :برای قسمت های زیرین از سنگ و برای قسمت های
فوقانی آجر و ملات ساروج و گچ بکار رفته است . این پل به صورتی ساخته شده که رطوبت، دوام و استحکام آن
را افزایش می دهد و آب در طولانی مدت نمی تواند آسیبی به آن بزند.
کشیدن دیواری سنگی در سی و سه پل
پل سی و سه پل در ابتدا چهل چشمه داشته و به تدریج سی و سه چشمه شده در سنوات اخیر قسمت زیادی از
بستر رودخانه را تصرف کرده و اشجاری غرس نموده بودند به طوری که چند چشمه پل از عبور آب محروم گشته
ممکن بود بکلی متروک شود اما در سال 1330 مصطفی خان مستوفی، شهردار اصفهان، اراضی اطراف پل را آزاد
می کند و پس از باز کردن مجرای عبور آب، دیواری سنگی را در سمت شمال آن می سازد که هنوز آثار آن دیده می شود.
سی و سه پل کجاست؟
این پل در ابتدای جنوبی خیابان چهارباغ بالا از یک سو و ابتدای شمالی خیابان چهارباغ عباسی (میدان انقلاب) در دیگر سو واقع شده است. برای دسترسی می‌توانید از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.
ایستگاه متروی سی و سه پل در فاصله چند قدمی پل واقع شده است.
همچنین ایستگاه اتوبوس میدان انقلاب در دیگر جانب پل قرار دارد.
برای استفاده از خودروی شخصی، ترافیک منطقه را در ساعات شلوغی در نظر داشته باشید.
چرا ۳۳ پل؟
نظریه‌های زیادی در رابطه با عدد ۳۳ وجود دارد که یکی از آنها به ارتباط میان تبار گرجی الله‌وردی خان و الفبای
۳۳ حرفی گرجی اشاره دارد. عده‌ای این نظریه را کاملا رد کرده‌اند، چون سی و سه پل ابتدا ۴۰ دهانه داشت.
برخی دیگر از کارشناسان بر این باور هستند که عدد ۳۳ مربوط به آناهیتا، الهه آب است و این پل در واقع
نمادی از آناهیتا، الهه آب بوده است.
بهترین زمان بازدید از سی و سه پل
سی و سه پل بدون زاینده رود لطف سابق را ندارد؛ بنابراین بهترین زمان برای بازدید از سی و سه پل اوقاتی
است که زاینده رود پرآب است و به شکوه همیشگی خود بازگشته است.
در ساعات روشنایی روز امکان دیدن جزئیات بیشتری وجود دارد و شب‌های سی و سه پل با نورپردازی صفایی دیگر دارد.
با این همه اگر قصد عکاسی دارید، در روز عکس‌هایی متنوع‌تر و کیفیت بهتر می‌توانید تهیه کنید.
ممنون که تا اینجا پست همراه