مهندسی عمران
مهندس عمران کیست؟
مسلما همه ما بارها نام رشته ی مهندسی عمران را که یکی از زیر شاخه های رشته ی مهندسی میباشد را شنیده ایم. یک مهندس عمران در حقیقت توانایی طراحی و پیاده سازی انواع پروژه های ساختمانی را بر عهده میگیرد، فرقی نمیکند که این پروژه ها مربوط به ساخت یک اتاق باشد و یا یک استادیوم بزرگ، طراحی و به مرحله ی اجرا درآوردن تمام این سازه ها بر عهده مهندس عمران میباشد.
مهندس عمران میتواند در پروژه های حوزه های مختلفی همچون موارد زیر مسئولیت نظارت و اجرا را برعهده بگیرد:
- ساختمان‌سازی
- راه‌سازی
- پل‌سازی
- برج‌سازی،
- سازه‌ها و بناهای آبی
- جمع‌آوری و دفع فاضلاب
- ساخت سد
- ساخت فرودگاه
- ساخت راه آهن
- ساخت دکل‌های مخابراتی
- طراحی ساختمان‌های مقاوم در برابر زمین‌لرزه، سیل و آتش
- ساخت نیروگاههای برق و….
مهارت‌های اساسی مهندسان عمران
- مهارت‌های فنی: مهندسان عمران موفق باید درک درستی از فیزیک و ریاضیات و همچنین توانایی استفاده از نرم افزارهای تخصصی طراحی داشته باشند. آشنایی با نحوه کار با مجموعه ابزارهای طراحی به وسیله کامپیوتر (CAD) و بهترین نرم افزارهای مهندسی عمران و طراحی ساختمان از ملزومات یک مهندس عمران است. علاوه بر این، مهارت در کار با نرم افزار برنامه ریزی نیز یک امر ضروری برای مهندسان عمران به شمار می‌آید.
- ارتباطات: مهندسان عمران ملزم به برقراری ارتباط با مشتری هستند تا بتوانند نیازهای آنها را تشخیص دهند و این اطلاعات را به تیم‌های مشغول در پروژه‌های ساختمانی انتقال دهند.
- مدیریت پروژه: از الزامات استخدام مهندس عمران، مدیریت پروژه است که شامل برنامه ریزی، تهیه لیست مواد و پیگیری لجستیک میشود. مهندسان عمران، همچنین مقررات و استانداردهای ساختمان را کنترل می‌کنند و باید بتوانند هرگونه چالش در محل پروژه را برطرف کنند.
- طراحی و اجرا: مهندسان عمران بر طراحی کل سیستم‌ها مانند خطوط فاضلاب شهری و سایر پروژه‌های زیربنایی تمرکز دارند. توانایی قرار دادن قطعات و ابزارهای مختلف در کار از ویژگی‌های برجسته مهندسان عمران است.
- تفکر انتقادی: مهندسین عمران معمولاً هنگام کار با محدودیت‌های مختلفی از جمله قوانین مربوط به محیط زیست، مقررات شهرسازی، موجودی مواد و مصالح و امنیت عمومی مواجه هستند. تفکر انتقادی به آنها این امکان را می‌دهد تا در تمام این زمینه‌ها و مشکلات پیش روی آنها، عاقلانه‌تر تصمیم بگیرند و عمل کنند.
مشاغل مهندسی عمران
رشته مهندسی عمران شامل انواع زیر شاخه‌های مختلف از جمله مهندسی محیط زیست، مهندسی سازه و مهندسی مواد میشود. بسیاری از مهندسان عمران به عنوان مهندس ناظر فعالیت می‌کنند و برنامه‌های عمرانی برای شهرها و شهرستان‌ها را تدوین و مدیریت می‌کنند. مهندسان عمران در طراحی سیستم‌های ترافیکی و بزرگراهی نقش مهمی دارند.
آنها همچنین در اطمینان از عملکرد روان سیستم‌های آب و فاضلاب، نقشی اساسی دارند. برخی از مسیرهای مختلف شغلی در مهندسی عمران عبارت‌اند از:
- مهندسی عمران و ایمنی: مشاغل مهندسی عمران و ایمنی شامل مهندس عمران، مهندس محیط زیست و مهندس آب و فاضلاب میشود. این متخصصان روی پروژه‌های عمومی، طراحی و نظارت بر کل پروژه‌ها یا پرداختن به جنبه خاصی از ساخت و ساز تمرکز دارند.
- مدیران مهندسان: مدیران مهندسان عمران بر طراحی فنی و مهندسی پروژه‌ها از جمله ساختمان‌ها و زیرساخت‌های اصلی نظارت می‌کنند. وظایف آنها شامل هماهنگی و نظارت بر یک تیم مهندسی و پیگیری بودجه، زمانبندی و ارتباط با مشتری میشود.
- مدیران ساخت و ساز: مدیران ساخت و ساز از زمان برنامه ریزی تا پایان کار بر پروژه نظارت می‌کنند و مطمئن می‌شوند که پروژه به موقع تمام میشود و بودجه آن به درستی خرج میشود. پروژه‌ها شامل سازه‌های مسکونی، تجاری و صنعتی و همچنین جاده‌ها و مدارس میشود. عناوین شغلی آنها شامل ناظر ساخت، مدیر پروژه ساخت و ساز و مدیر سازه میشود.
- تکنسین‌های مهندسی عمران: تکنسین‌های مهندسی عمران برای تهیه و بررسی نقشه‌های ساختمانی و نقشه‌های اولیه، انجام بازرسی از محل ساخت و ساز و پروژه، تهیه برآورد هزینه‌ها و نظارت بر پیشرفت پروژه با مهندسان عمران همکاری می‌کنند.
بازار کار رشته مهندسی عمران
از آنجایی که مهندسی عمران گرایش‌های متنوعی دارد پس بازار کار رشته مهندسی عمران گسترده است و هر شخص با توجه به مهارت و استعداد و تجربه‌ای که دارد میتواند کسب درآمد نماید. با توجه به فعالیتی که هر سازمان و موسسه دارند کسانی که در کارهای عمران هستند میتوانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم در مراکز مختلف مشغول به کار شوند.
به دلیل این که این افراد در طراحی و ساخت خیلی از کارهای عمرانی مثل راه‌ها، پل‌ها، سدها، سازه‌های دریایی برای سکوهای نفتی، آشیانه‌های هواپیما و خانه‌های مسکونی مقاوم در مقابل زلزله همکاری دارند میتوانند در جاهای زیادی مشغول به کار شوند. مثلا فارغ التحصیلان نقشه‌برداری علاوه بر مورادی که گفته شد در هدایت و کنترل اجرای خطوط انتقال آب، برق، گاز، احداث مترو، نصب و ماشین‌‌آلات و تجهیزات فنی دقیق و حساس هم میتوانند کار کنند. همچنین شرکت‌های مختلف مهندسان مشاور که کارشان طراحی، محاسبه و نظارت براجرای پروژه‌های ساختمانی و امثال این است این افراد را استخدام می‌کنند.
وظایف اصلی مهندس عمران
- مهندس عمران باید بتواند داده هایی که توسط ناظران ارائه میشود را تحلیل کند و توانایی هایی مانند نقشه کشی را داشته باشد.
- قبل از پذیرش پروژه ها باید آزمایش خاک برای تعیین کیفیت و قدرت پایه سازه را انجام دهد و در رابطه با پیش بینی روند پروژه ها با بررسی مواد، هزینه ها، زمان و نیروی کار موجود نظرات تخصصی ارائه دهد و میزان ریسک و اثرات محیطی پروژه را نیز در نظر بگیرد.
- یکی دیگر از توانایی های لازم در این شغل، تهیه نقشه ها با کمک نرم افزار طراحی کامپیوتری میباشد
- پیشنهاد برای مناقصه ها، گزارش به مشتریان، مراکز دولتی و سازمان های برنامه ریز را تهیه و آماده کند.
- مدیریت، هدایت و نظارت بر پیشرفت هر مرحله از تولید بر عهده مهندس عمران است.
- در تمامی مراحل اجرای پروژه مهندس عمران باید از مجهز بودن بخش های مختلف به تجهیزات ایمنی و سلامت و رعایت شدن قوانین و زمانبندی ها اطمینان حاصل کند.
زیرشاخه های عمران
گرایش عمران–عمران
رشته مهندسی عمران-عمران به نسبت سایر گرایش‌ها جامع‌تر و وسیع‌تر است و زیر مجموعه‌های بیشتری را شامل میشود. دانشجوی مهندسی عمران–عمران مسائل مربوط به تمامی گرایش‌های مقاطع بالاتر رشته مهندسی عمران از جمله سازه، خاک و پی، راه و ترابری و هیدرولیک را مطالعه می‌کند.
گرایش عمران–نقشه‌برداری
این گرایش، قدری جزئی‌تر است و صرفا به مطالعه مباحث مربوط به نقشه‌برداری به منظور تعیین پستی‌ها و بلندی‌های منطقه پیش از شروع عملیات ساخت و ساز می‌پردازد. نکته قابل توجه این است که نقشه‌برداری بیشتر برای سازه‌های بزرگ خارج از شهر مثل سیلوها، پل‌ها، تونل‌ها و سدها کاربرد دارد. از این رو عملیات میدانی و صحرایی این رشته زیاد است. دانشجویان پیش از انتخاب این گرایش بایستی به این مساله توجه کنند و پیشنهاد میشود در صورتیکه تمایل به انجام عملیات میدانی ندارند به سراغ این رشته نروند.
گرایش عمران–آب
این گرایش نیز مانند گرایش نقشه‌برداری، قدری جزئی است و به مطالعه مباحث مرتبط با منابع آب مانند رودخانه‌ها، سدها و کانال‌های آبیاری می‌پردازد.
رشته مهندسی عمران در ایران تا مقطع دکتری تدریس میشود و فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی میتوانند در مقطع کارشناسی ارشد و سپس در مقطع دکتری در گرایش‌های مختلف زیر به تحصیل ادامه دهند:
سازه: هدف از مهندسی سازه، تحلیل رفتار اجزای تشکیل‌دهنده سازه و مدل نمودن المان‌ها تحت بارهای استاتیکی است. این رشته بیشترین ظرفیت پذیرش را در بین گرایش‌های مختلف مهندسی عمران در دانشگاه‌های کشور دارد و به نوعی عموم مردم رشته مهندسی عمران را با این گرایش می‌شناسند. سایر گرایش‌های این رشته به نسبت جدیدتر هستند. از پرکاربردترین نرم‌افزارهای مرتبط با این گرایش می‌توان به Etabs ،Sap ،Safe اشاره کرد.
ژئوتکنیک
مهندسی ژئوتکنیک یا مهندسی خاک و پی از شاخه‌های مهندسی عمران است که در آن رفتار خاک تحت بارهای وارده از سازه‌های گوناگون مطالعه میشود. از جمله مباحث مورد مطالعه در این گرایش می‌توان به تخمین ظرفیت باربری خاک زیر پی و نشست فونداسیون‌ها اشاره کرد. همچنین مباحثی از جمله ایجاد پایداری شیب‌ها و گودبرداری‌ها با استفاده از روش‌هایی مانند میخ‌کوبی، انکراژ، دیوارهای مسلح شده با ژئوسنتتیک و غیره، تحلیل و طراحی سدهای خاکی، پی‌های عمیق و نیمه‌عمیق، بهسازی خاک، آزمایش‌های درجا پیش از اجرای پروژه‌های عمرانی از موارد مورد مطالعه در این گرایش هستند.
معمار کیست؟
وظیفه یک معمار خوب این است که به طراحی فضای ساختمان، عملکرد و زیبایی شناسی یک سازه نگاه کند و نظر خود را اعلام کنند. وظیفه یک مهندس عمران، طراحی و برنامه ریزی سازه‌ها است. این در حالی است که، یک معمار باید طرح را از نظر شکل، رنگ و کارایی بررسی کند.
شغل یک معمار بسیار خلاقانه و بصری است و به زیبایی شناسی بسیاری نیاز دارد. در پروژه‌های مختلف ساختمانی این معماران هستند که نظر نهایی را در مورد زیبایی کار می‌دهند و تأیید می‌کنند که ساختمان مورد پسند مشتریان قرار میگیرد.
یک معمار بر روی چندین جنبه از پروژه نظارت دارد. آنها باید بسیار سازمان یافته عمل کنند و بتوانند چند وظیفه را با هم انجام دهند.
شباهت و تفاوت های عمران و معماری از نظر مسئولیت
همان‌طور که می‌بینید، بسیاری از وظایف مهندسان عمران و معماران همپوشانی دارند. آنها باید دست به دست هم دهند تا یک پروژه کامل شود و از نظر بصری و ساختاری نیز قوی شود. غالباً، آنها ملزم هستند که افکار و ایده‌هایی را در مورد چگونگی بهبود یک پروژه با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
این وظیفه مهندس عمران است که کلیت پروژه را تجزیه و تحلیل کند و امکان طراحی‌های ظاهری آن را برای معمار شرح دهد. وظیفه مهندس عمران است که تمام امکانات و مصالح پروژه را تهیه کند. اگر پروژه با استانداردهای ایمنی مطابقت نداشته باشد، ممکن است مجبور به اعمال تغییرات و اصلاحاتی در آن شوند.
با این حال، یک معمار مسئولیت اصلی نظارت بر طراحی، زیبایی شناسی و بررسی موقعیت مکانی پروژه را بر عهده دارد. به عنوان مثال مهندس معمار میتواند ظاهر ورودی ساختمان را طراحی کند و آن را برای رسیدن به بهترین شکل برنامه ریزی کند. آنها همچنین ممکن است ساختارهای خاصی را دوباره طراحی کرده و به آنها رنگ و بافت جدیدی اضافه کنند که از نظر بصری جذاب‌تر شوند.
مهندسان معمار و عمران باید برای به نتیجه رساندن یک پروژه در این موارد با هم همکاری داشته باشند و امور را با کمک هم به پایان برسانند.
شباهت‌های معماری و مهندسی عمران
- معماران و مهندسان عمران برای تدوین برنامه‌های ساختاری دقیق و ایمن باید در ریاضی و موارد فنی مهارت داشته باشند و قوی باشند.
- هر دو به توانایی تفکر تحلیلی برای تأمین هزینه و برآورد جدول زمانی برای مشتریان نیاز دارند.
- معماران و مهندسان عمران برای نظارت بر قراردادهای ساختمانی و نظارت بر فرایندهای ساختمانی باید مهارت رهبری و مدیریتی داشته باشند.
عمران بهتر است یا معماری
به هیچ عنوان نمی‌توان عنوان کرد که کدام یک از این دو رشته بهتر است و کدام برای کار میتواند باشد. ما باید مطابق با روحیات و همچنین آنچه برای ارائه در محل کار دارید، سراغ یکی از این دو بروید. شما ابتدا باید مشخص کنید که دوست دارید در کارهای اجرایی و نظارتی فعالیت داشته باشید و یا اینکه فردی بصری هستید و در زیبایی شناسی بیشتر مهارت دارید. از شرایط ورود به رشته عمران این است که به آن علاقه داشته باشید.
شما می‌توانید با کمک تست MBTI به ویژگی‌های خود برسید و با استفاده از این تست شخصیت شناسی در مورد شغل مناسب خودتان تصمیم بگیرید. این دو شغل به صورت مشترک با ساخت و ساز در ارتباط هستند و تنها آن تفاوت‌ها است که این دو را از هم مجزا می‌کند.