سبک معماری رومانسک

سبک معماری رومانسک از سبک هایی به شمار میرود که از دوران تاریکی همچون ققنوسی جوان بوجود آمد.

اعتقاد و باور بعضی از افراد اینست که هدف از ایجاد رومانسک، تنها دوره ای بود که به سبک گوتیک منتقل شود ولی این باور، اشتباه بود؛ بدین دلیل که این سبک معماری، آثار درخشانی از خود برجای گذاشته است.

در سراسر قاره اروپا نمونه هایی از معماری رومانسک وجود دارد که آنرا از زمان معماری روم شاهنشاهی، تبدیل به نخستین سبک معماری اروپایی کرده است.

دراثر ترکیب سنت های رومی، کارولینگی و اوتونی، بیزانس و ژرمنی محلی، سبک رومانسک بوجود آمد و به عنوان نخستین سبک واقعا “اروپایی” معماری

شناخته شد.

سبک رومانسک در قرن ۱۰ تا ۱۱ باعث گسترش رهبانیت شد؛ بدین دلیل که بسیاری از راهبان و کشیشان و همچنین زائران به منظور دیدن آثار مقدسین و اسکان کردن، به کلیساهای بزرگی نیاز داشتند.

قوس های نیم دایره ای در کلیساهای سبک معماری رومانسک برای پنجره ها، در ها و شبستان ها طراحی شده است.

از بهترین سبک رمانسک انگلیسی یا همان سبک نورمانمیتوان به کلیسای جامع دورام در انگلیس، بخش هایی از کلیسای گلاستر از جمله سردابه و نیایشگاه های آن و همچنین بخش هایی از کلیسای ساوت وِل همچون شبستان، برج مرکزی و ۲ برج غربی آن اشاره کرد.

تاریخچه معماری رومانسک

از آنجایی که فروپاشی امپراتوری روم جای خود را به قرون تاریک داد، کلیسای اولیه مسیحی و قهرمانان سیاسی آن زمام اروپای قرون وسطی را در دست گرفتند و بنابراین، سبک رومانسک متولد شد.

برگرفته از معماری روم، هنر بیزانسی، و داستان های کتاب مقدس درباره زندگی مسیح، کلیساها و قلعه های رمانسک بر چشم انداز قرون وسطی تسلط داشتند.

در اینجا ملاحظات دیگری در تاریخ معماری رومی وجود دارد:

1- تاثیرات دو پادشاه

معماری رومی اولیه تحت تأثیر سبک های مرتبط با دو حاکم مختلف قرار گرفت.

اولین، شارلمانی – امپراتور روم مقدس در قرن هشتم و نهم – تکرار نام خود را به معماری کارولینژی وام می دهد، در حالی که سبک اوتونی نام خود را از فرمانروای دوم و یکی از جانشینان ساکسون شارلمانی، اتو کبیر، گرفته است.

هر دو سبک به شدت از معماری یونانی و رومی و همچنین معماری امپراتوری بیزانس وام گرفته شده اند.

این تأثیرات کلیدی، زمینه را برای اوایل دوره رومانسک فراهم کرد.

2- ظهور رهبانیت رومی

در حالی که برخی از مسیحیان قرن‌ها به عنوان راهب زندگی می‌کردند، گروه‌های رهبانی از اواخر قرن دهم تا قرن یازدهم به شدت

در رتبه‌های آنها رشد کردند. رواج فزاینده برادری های سیسترسین، بندیکتین، فرانسیسکن و دیگر کاتولیک ها باعث شد که چشم انداز

اروپای غربی با صومعه ها و کلیساهای جامع پر شود.

همانطور که دستورات رهبانی از اسپانیا تا سیسیل تا اسکاندیناوی گسترش یافت، این صومعه‌های رومی که آنها را در

خود جای داده بود نیز گسترش یافت.

3- جنگ های صلیبی و قلعه ها

درگیری‌های داخلی دائمی اروپای قرون وسطی، بدون اشاره به نبرد صلیبی‌های مسیحی با رزمندگان اسلام در سرزمین مقدس، به هنر و معماری

قرون وسطایی با ابهت و تاثیرگذاری نیاز داشت.

به همین دلایل بود که معماری کلیساهای رومی به زودی به دنیای سیاسی منشعب شد.

بسیاری از قلعه‌های این دوره هنوز هم در سرتاسر چشم‌انداز اروپا برپا هستند.

4- تکامل در طول قرن ها

با شروع قرن دوازدهم، طراحی رومی شروع به تکامل به سبک گوتیک کرد، که در نهایت تا قرن سیزدهم بر معماری قرون وسطایی در سراسر قاره اروپا تسلط یافت.

ساختمان‌های گوتیک بسیاری از ویژگی‌های جنبش قبلی را به عاریت گرفته بودند، اما با نقوش پرآذین‌تر، زیبایی‌شناختی و پیچیده‌تر، زمینه‌ای را برای رنسانس فراهم کردند.

اخیراً، معماری رومی الهام بخش معماران قرن نوزدهم و بیستم، به ویژه بریتانیا و ایالات متحده، برای احیای این سبک بود.

3 ویژگی های معماری رمانسک

ساختمان‌های رومی ممکن است سخت بوده باشند، اما با توجه به ویژگی‌های معماری خارق‌العاده‌شان، همچنان تحسین‌برانگیز هستند.

این سه مورد از بارزترین خصوصیات آنها است:

1. اندازه چشمگیر

ساختمان های عظیم دیکته شده توسط این سبک معماری برای ترساندن و الهام بخشیدن است.

برج‌هایی با گلدسته‌های هشت ضلعی به سمت آسمان‌ها می‌رسند و تکیه‌گاه‌های سنگی از ساختمان‌ها امتداد می‌یابند تا دیوارهای ضخیم آن‌ها را حتی بیشتر کند.

این همه بی‌حجمی، مطالعه‌ای را در تضاد با پنجره‌های شیشه‌ای رنگی کوچکی که صحنه‌های کتاب مقدس از تولد مسیح تا آخرین داوری را در سبک هنری رومی نشان می‌دهند، انجام می‌دهد.

2. پلان های طبقه کلیسای جامع

بیشتر کلیساهای رومی بر اساس پلان های طبقه به شکل صلیبی شکل لاتین طراحی شده اند.

این شماتیک‌ها ایستگاه‌های زیادی را با نام‌های باستانی مشخص می‌کردند-آسپید (گنبد یا نیم گنبد در جلوی سالن که معمولاً هنر مذهبی را نشان می‌دهد)،

سرپایی (یک راهرو)، تیمپانوم (منطقه‌ای نیم دایره‌ای که معمولاً یک مجسمه را در بر می‌گیرد، واقع در بالای یک در یا پنجره)،

گذرگاه (بخش افقی از کلیسای جامع که از سرپایی عبور می کرد تا یک صلیب تشکیل دهد)، و موارد دیگر – برای تحقق اهداف خاص

در خدمات کلیساهای قرون وسطایی.

مجسمه‌های رومی که صحنه‌های کتاب مقدس را به تصویر می‌کشند، گاهی بر روی دیوارها حک می‌شدند تا حس احترام بیشتری را تشویق کنند.

3.طاق‌های گرد و طاق‌دار

شاید یکی از قابل توجه ترین نقاط عزیمت بین معماری رومی و گوتیک، طاق های گرد اولی باشد.

راهروهای طولانی این سبک معماری معمولاً در طاق‌های بشکه‌ای نیم‌دایره‌ای محصور می‌شوند – یک سری طاق‌های طولانی که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

هنگامی که طاق های بشکه ای به شکل مربعی ترکیب می شوند، به عنوان طاق کشاله ران شناخته می شوند.

معماران گوتیک در ارجحیت خود به قوس‌های نوک تیز که گاهی به عنوان طاق‌های آجدار از آن یاد می‌شود، از این ویژگی رومانسک فاصله گرفتند.

در همه موارد، این طاق‌های طاق‌دار – یا متوالی – توسط ستون‌هایی پشتیبانی می‌شدند که در روم باستان چندان نابجا نبود.

پیدایش رومانسک در فرانسه

كاردینالها در مراسمهای مذهبی، خواهان نمازخانه های جداگانه ای بودند تا این مراسم ها توسعه و گسترش پیدا کند؛ به همین خاطر محراب بزرگ تر و طویل تر شد و نماز خانه هایی در اطراف محراب اضافه شد.

دیوارهای راهروهای جانبی تالار مركزی كلیسا را در سبك رومانسك فرانسه به منظور جلوگیری از رانش دیوار، مرتفع ساختند تا داخل كلیسا تاریك شود. چون این امر نمیگذاشت که روی دیوار تالار مركزی، پنجره ای ایجاد شود.

پیدایش رومانسك در ایتالیا

در قسمتهای مركزی و جنوبی ایتالیا از سقفهای خرپایی چوبی استفاده میشد که برگرفته از سنتهای صدر مسیحیت بود.

مجموعه ی كلیسای معروف پیزا در جنوب ایتالیا از نمونه ی بارز این سبك به شمار می رفت.

روحیه ی بناهای صدر مسیحیت مانند سقف خرپایی و پلان باسیلیكایی در این كلیسا نمایان است.

پبه خاطر این که شهر پیزا در كنار دریا قرار گرفته و با نقاط دیگر به خصوص شرق عناصر معماری بیزانسی و اسلامی در ارتباط است در معماری كلیسای جامع این شهر با هم درآمیخته شده است.

پوشش راهروهای جانبی در این كلیسا با طاق های قوسی متقاطع فراهم آمده و در صحن كلیسا ردیف ستون های كورنتی به این معنیست که معماری رومی و پایبندی ایتالیایی ها بر عناصر معماری كلاسیک، مسلط بوده است.

تكرار قوس ها در برج و ناقوس معروف این كلیسا كه از محور قائم خارج شده، ظرافت جالبی دارد و در كل مجموعه، پیوند جالبی را بوجود آورده است.

پنفوذ معماری بیزنسی و اسلامی در ساخت كلیساها در قسمتهایی از ایتالیا مثل جزیره سیسیل كه تحت سلطه ی اعراب بود؛ نیز نمایان است.

پیدایش رومانسك در انگلیس

معماری رومانسك در انگلیس دارای ویژگی هایی بود که از آن ها می توان به دیوارهای ضخیم؛ بازوهای عرضی( فرعی)، بیش از حد بیرون زده؛ستون های داخلی قطور استوانه ای؛ پلان طولی بسیار كشیده؛ محراب به شكل ادامه پلان بسیار طولانی؛ قرارگیری برج و ناقوس مربعی شكل با سقف مسطح در محل تقاطع صحن اشاره کرد.

انواع سبک های معماری رمانسک

در هر یک از کشورهای اروپایی، معماری رومانسک، ویژگی های خاصی داشت و به همین خاطر در این معماری، سبکهایی بوجود آمد که در ادامه عبارتند از:

سبک لومباردی

در سده های میانه به قسمتهای شمالی آلمان، لومباردی می گفتند.

معماری رومانسک لومباردی دارای ویژگیهایی نظیر ردیف قوسهای زیر قرنیز لبه بام، بالکانه پله پله قوسدار زیر شیروانی و گچبریهای مشخص کننده طبقات برجها و همچنین تاقهای متقاطع سراسر راهروهای جانبی صحن و … بود.

سبک نرماندی

هدف از سبک نورمان( نرمان)، همان مناطق جنوبی آلمان بود.

استفاده از شیوه های معماری رومانسک در این مناطق باعث ایجاد آثار معماری دیگری در کشورهای فرانسه و انگلستان به همین شیوه شد.

البته این سبک در فرانسه تکامل یافت. وایکینگها بعد از روی آوردن به آئین مسیحیت در شمال، ساکن شدند.

سبک نرماندی، مهمترین سبکی بود که در کان فرانسه، توسط کلیسای(( سنت آتین)) پدید آمد.

سبک توسکان

توسکان از دیگر سبکهای رایج معماری رومانسک به شمار میرود که منشأ آن به قسمتی از ایتالیا برمی گردد که به همین نام شناخته شده است.

معماران این سبک، ویژگیهای سنتی معماری خود را کنار نگذاشتند و خصوصیات معماری رومانسک را با آن درآمیختند، به گونه ای که بناهای ساخته شده با شیوه های توسکانی، متأثر از ویژگی باسیلیکاهای صدر مسیحت بود؛ همین امر باعث شد تا رومانسک توسکان را با نام رومانسک محافظه کار بشناسند.

سبک آکتین

در جنوب فرانسه منطقه ای به نام اکتین وجود دارد که از معماری رومانسک در آن استفاده شده است؛ از ویژگیهای استفاده شده در این منظقه می توان به عدم وجود راهروی جانبی و ایجاد گنبد بر روی کلیساها متأثر از معماری بیزانس اشاره کرد.

همچنین اغلب کلیساهای این سبک را با سقف چوبی می ساختند و بعنوان پوشش زیرین و دوم از سقف های گنبدی استفاده میشد. ارتفاع کلیساهای این سبک و این ناحیه نسبت به کلیساهای فرانسه، کوتاهتر است.

 سبک کلونی – بورگونی

یکی از بناهای ساخته شده در فرانسه با سبک کلونی – بورگونی،(( کلیسای سن سرنن)) نام دارد که با استفاده از طاق گهواره ای نیم دایره ای شرایط لازم را برای ایجاد یک سقف سنگی فراهم کرده است.

دوره های سبک معماری رمانسک

به طور کلی معماری رمانسک، متشکل از ۲ دوره ی رمانسک اولیه و سبک رمانسک می باشد.

به ساختمان های ایتالیا، اسپانیا و بخش هایی از فرانسه، رمانسک اولیه یا همان آغازین می گویند که دربرگیرنده ی ویژگی های سبک رومانسک است و به آن رمانسک لمباردی می گویند.

پیش از تأثیر صومعه کلونی بر روی معماری و در اواخر قرن ۱۰ میلادی، این ساختمان ها ساخته شدند و در نتیجه سبکی ساده و غیر حرفه ای دارند.

ویژگی های رمانسک لمباردی شامل عدم استفاده از مجسمه، دیوارهای ضخیم و بکار گرفتن طاق های تزئینی با الگوهای ریتمیک می باشد.

.

معنای عبارت« هنر پیش- رمانسک»، وسیع تر است و کاربرد آن برای اشاره به هنر اوایل قرون وسطی و مسیحیت است. در نتیجه کلمه ی رمانسک اولیه توسط یک معمار اسپانیایی به نام ژوزپ پوچ ای کادافالچ اختراع شد تا اشتباهی در مفهوم آن صورت نگیرد.

میزان مهارت در ساخت بناها، تنها تفاوت رمانسک اولیه با سبک های رمانسک پس از آن بود.

از مواردی که در رمانسک اولیه استفاده میشد؛ می توان به پنجره های کوچک تر، دیوارهای آجری و طاق های ساده اشاره کرد؛ در حالیکه استفاده از طاق ضربی و سنگ های صیقل داده شده در سبک رمانسک، رواج داشت.

صومعه ی سانتا ماریا د ریپُی یا همان ریپول در اسپانیا ویژگی های رمانسک اولیه را با ۲ برج جلویی و تزئینات لمباردیش، به نمایش گذاشته است.

پس از تاجگذاری شارلمانی بعنوان امپراطور مقدس روم در سال ۸۰۰ میلادی، یعنی چند قرن پس از سقوط امپراطوری روم، اروپا برای خارج شدن از عصر تاریکی، نخستین قدم های خود را برداشت.

در سرتاسر این قاره بقایای تمدن رومی نمایان بود و افسانه های امپراطوریش از نسلی به نسل دیگر منتقل می شد.

بنابراین شارلمانی، قصد ساخت کلیساهای رومی به سبک کلیساهای مسیحی دوران کنستانتین به منظور یکپارچه سازی امپراطوری و اعتباربخشی به سلطنت خود را داشت.

.

حدود ۲۰۰ سال است که در این دوره هیچ پروژه ی بزرگی طراحی نشده است و معماران شارلمانی با الگو گرفتن از سیستم طاق ها و ستون های ساختمان های مسیحی رومی برای ساخت کلیساها و عبادتگاه های اروپا استفاده کردند.

قدمت کلیساهای رمانسکی به دوران آغازین قرون وسطی( تقریبا بین سال ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ میلادی) برمیگردد.

از خصوصیات این کلیساها می توان به عظیم الجثه ، محکم و استوار بودنشان اشاره کرد و برخی از آنها در

بسیاری از شهرها به عنوان بزرگترین سازه شناخته میشوند. اغلب ساختمان های سبک رمانسک آغازین

را با سقفی از چوب می ساختند و میزان فشار بر روی دیوارهای کناری و بیرون ساختمان باتوجه به روش

معماری آنها زیاد بود. به همین علت طاق تاژ و متقاطع با گذشت زمان، جایگزین

طاق های آهنگ( طاق گهواره) شد و استقبال بسیاری از آن در سبک گوتیک شد.

ممنون که تا اینجا پست همراه ما بودید.