خانه کعبه
معماری کعبه : کعبه بنائی هست که در بین مسجد الحرام در شهر مکه ی عربستان سعودی می باشد.
کعبه مقدس ترین مکان برای اسلام میباشد.
اسم کعبه اشاره به چهارگوش «تکعیب» (مربع) بودن این سازه داره.
كعبه به معنی مكعّب و مربّع هست، و مربّع بودن كعبه به این جهت هست كه «بیت المعمور» مربع هست و كعبه مقابلش قرار داره. مربّع بودن بیت المعمور از این رو هست كه مقابل عرش خداست و اون مربع هست.
و مربع بودن عرش به این خاطر هست كه كلمه های الهى كه اسلام بر آن بنا نهاده شده چهار تا هست كه عبارت از: «سبحان الله» ، «الحمد لله» ، «لا إله إلاّ الله» و «الله اكبر».
معماری کعبه
کعبه ارتباط مستقیمی به ارکان اسلام داره؛ به خصوص فریضه حج که زیارت و طواف کعبه از ارکان حج هست.
همینطور در برپایی نماز هم کعبه قبله گاه مسلمان ها هست.
بنابر روایت ها، موقعی که چشمه زمزم زیر پای اسماعیل از دل زمین جوشید، مردم در این منطقه و به خاطر آب این چشمه
جمع شدن و شهر مکه رو تشکیل دادن و ابراهیم به فرمان خدا ساختمان کعبه رو که در اثر طوفان نوح خراب شده
بود و در اون موقع اثری ازش نبود، بازسازی کنه.
در قرآن در مورد کعبه گفته شده: «اِنَ أَوَل بَیتٍ وُضِعَ لِلنَاسِ لَلَذی بِبَکَّةَ مُبَارَکاً وَهُداً لٍلعَالَمَینَ» (آل عمران).
براساس بعضی روایت ها، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده است. به این ترتیب:
بنیان الملائکه، بنیان آدم، بنیان شیث ، بنیان ابراهیم وپسرش اسماعیل، بنیان العمالقه ، بنیان جرهم ، بنیان مضر، بنیان قریش، بنیان عبدالله ابن زبیر و بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی.
ارکان کعبه
به هر یک از چهار گوشه کعبه، رکن میگن و کعبه بر چهار رکن حجرالاسود، عراقی، شامی و یمانی بنا شده است.
رکن حجر الاسود
سنگ سیاه آسمانی هست.
موقع بنای کعبه توسط آدم، این سنگ رو فرشته ها از بهشت آوردن و آدم اون رو در گوشه ای از خانه نصبش کرد.
بعد از بازسازی کعبه توسط قریش، این سنگ به دست محمد قبل از درب کعبه در رکن حجر اسود نصب شد و محل شروع طواف حجاج میباشد.
رکن یمانی
قبل از رکن حجر اسود قرار داره.
در اعتقاد مسلمان ها (به ویژه شیعه ها) محلی هست که به اذن خدا شکافته شد تا فاطمه از آن وارد کعبه شود و علی داخل کعبه متولد شه.
هروقت کلمه بدی رکنون پسوند به کار بره، مقصود از آن رکنی هست که حجر الاسود در آن هست.
مسیر طواف، از رکن حجر الاسود آغاز شده، بعد به رکن عراقی می رسد و بعد از آن به رکن شامی و بعد به رکن یمانی و آنگاه
باز به رکن حجرالاسود می رسه و همین جا پایان می یابد.
برای مطاف حدی وجود نداره و تا هر جای مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند، طواف مجزی است، ولی
مستحبه که اگه ازدحام نباشه در بین کعبه و مقام ابراهیم انجام شه.
بلندی خانه کعبه حدودا ۱۵ متر هست و محیطش۴۴ مترمربع هست.
جزئیات اضلاع کعبه
- طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجرالاسود تا رکن عراقی: ۱۱٫۶۸ متر
- طول رکن عراقی تا شامی، سمتی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد: ۹٫۹۰ متر
- طول رکن شامی تا رکن یمانی: ۱۲٫۰۴ متر
- طول رکن یمانی تا رکن اسود: ۱۰٫۱۸ متر
سنگ بنای کعبه
دیوار کعبه بنای کعبه از سنگ های سیاه و سختی ساخته شده که با کنار کشیدن پرده از روی آن، آشکاره.
این سنگ ها که از زمان بنای کعبه از سال ۱۰۴۰ (قمری) تا الان بر جای مونده، از کوه های مکه به خصوص جبل الکعبه
(در محله شُبَیکه مکه)، و جبل مزدلفه گرفته شده است.
سنگ ها اندازه های متفاوتی دارن، جوری که بزرگ ترین آن ها با طول و عرض و بلندی ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتی متر و کوچک ترین آن ها با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتی متر هست.
پایه های آن از سرب مذاب ساخته شده و به این ترتیب بنایی نسبتاً استوار هست.
و روی دیوارش آثار شکافته شدن دیوار که بنا به اعتقاد شیعیان موقع وارد شدن فاطمه بنت اسد مادر امام علی(ع) به کعبه به وجود آمده که بار ها با سرب پرکرده ان اما سرب ها باز شدن.
درب کعبه
دروازه کعبه در دوران ابراهیم دو درگاه بدون در هم سطح زمین برای کعبه گشوده شد.
در دوران جوانی محمد، قریش در موقع بازسازی کردن کعبه برای اولین بار از درب چوبی در محل فعلی که بالاتر از زمین قرار داره استفاده کردن.
آخرین در کعبه که از چوب ساج و نقره خالص هست و همینطور با طلا و جواهرات مزین شده، در سال های گذشته عوض شده است.
حجرالاسود یا همون سنگ سیاه، از اجزا خیلی مقدس مسجد الحرام هست و در رکن اسود کعبه در بلندی ۵٫۱ متری قرار داره.
این سنگ مقدس، قبل از اسلام و بعد از آن همواره مورد توجه بوده است و در شمار عناصر اصلی کعبه هست.
آیا می دانید چرا بر روی خانه کعبه پرده می اندازند؟
بر روی کعبه پوششی سیاه رنگ وجود دارد که به آن «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» (به عربی: کسوة الکعبه) گویند.
نخستین کسی که خانه کعبه را پرده پوشانید تُبع حمیری پادشاه یمن بود.
حضرت علی نیز همه ساله از عراق برای کعبه پرده‌ای می‌فرستاد.
چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از انبوهی پرده‌ها بر روی کعبه شکایت کردند و گفتند بیم آن می‌رود که خانه صدمه ببیند.
مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد پرده‌ها را بردارند و تنها یک پرده بر آن بگذارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد.
و بر آن آیه‌هایی از قرآن قلاب دوزی شده‌است.
بازسازی کعبه
بر اساس تاریخچه کعبه، منابع تاریخی و دیدنی این مکان مقدس تغییرات، نوسازی ها و بازسازی های بسیاری داشته است.
کعبه هنگامی که توسط حضرت ابراهیم ساخته شد هنوز سقف نداشت و در زمان قصی بن کلاب پیشوای قریش و جدم
چهارم پیامبر اکرم مسقف شد.
همچنین گفته می شود کعبه پیش از قصی و پس از حضرت ابراهیم نیز دو مرتبه مورد تجدید قرار گرفته است.
تاریخ بنای کعبه پس از ولادت حضرت محمد شکلی مدرن تر و موثق تر به خود گرفت.
در این زمان و پنج سال پیش از برگزیده شدن نبی مکرم اسلام به نبوت، قریشی ها دیگر بار دست اندرکار تجدید
بنای کعبه شدند که برخی از روایات آتش سوزی و سیل نیز دلیل این آسیب به خانه کعبه را نشان می دهند.
تاریخ نگاران نیز از تغییر برخی از خصوصیات کعبه در این تجدید بنا در مقایسه با ویژگی های بنای ساخته شده به
دست حضرت ابراهیم خبر می دهند که اضافه کردن بر ارتفاع، کاهش طول، مسدود کردن درب غربی و اضافه کردن
ارتفاع درب شرقی کعبه چهار تغییری است که در تجدید بنای کعبه لحاظ شده است.
پس از این تجدید بنا به دنبال جملات لشکر یزید به فرماندهی حصین بین نمیر و آتش سوزی در خانه کعبه عبدالله
بین زیبر خانه کعبه را مجددا بازسازی کرد. در طی این حادثه آتش سوزی و پرتاب سنگ با منجنیق پایه خانه کعبه را ضعیف نمود.
بر اساس روایات ابن زیبر خانه کعبه را ویران کرد تا مجددا آن را بر ستون هایی بنیان گذارد که ابراهیم نبی بنا کرده
بود اما پس از گذشت مدتی حجاج بن یوسف دست به تخریب آن زدند.
رکان اصلی کعبه:
همانطور که متوجه شدید خانه خدا دارای چهار رکن اصلی است که در ادامه سعی داریم به بیان آن ها بپردازیم:
رکن شرقی: که بدان رکن اسود هم گفته می شود کنار در کعبه و تقریبا روبه روی چاه زمزم قرار گرفته است.
این رکن از آنجایی که در جهت شرق کعبه قرار گرفته با این نام شناخته می شود.
حجرالاسود در این رکن است و به همین خاطر بدان رکن اسود گفته می شود. معمولا طواف دور خانه خدا از این رکن آغاز خواهد شد.
رکن شمالی: که بدان رکن عراقی نیز گفته می شود بر اساس جهت حرکت در طواف پس از رکن شرقی قرار گرفته است.
همچنین به خاطر اینکه در سمت شمال واقع شده به این نام مشهور شده و به این خاطر رکن عراقی نامیده می شود
که به سمت عراق واقع شده است. این رکن در شرق حجر اسماعیل خواهد بود.
رکن غربی: که بدان رکن شامی نیز گفته می شود بر اساس جهت طواف پس از رکن شمای واقع شده است.
از آنجایی که در سمت مغرب است با این نام شناخته شده و به خاطر اینکه در سمت شام واقع شده رکن شامی نامیده می شود.
این رکن نیز در جهت غرب حجر اسماعیل قرار دارد.
رکن جنوبی: که بدان رکن یمانی نیز گفته می شود بر اساس جهت حرکت در طواف پس از رکن غربی قرار گرفته است و گاهی
اوقات نیز به آن مستحار گفته می شود.
این رکن را می توان با رکن حجرالاسود موازی دانست. به خاطر اینکه در سمت جنوب است رکن جنوبی و به خاطر
اینکه عرب ها هر چیزی که در جهت جنوب بود یمانی می خواندند این رکن به این نام شناخته شده است.
آیا می دانید که کعبه در دوران بعد از اسلام چهار بار به طور کلی ویران شده است؟
در دوره بعد از اسلام کعبه چهار بار به کلی ویران شده و از نو بنا شده است.
دو بار اول به سده اول هجری بر می گردد.
در جریان جنگ هایی که بین امویان و عبدالله بن زبیر فرماندار وقت مکه صورت می گرفت کعبه دو بار ویران شد.
بار اول آتش گرفت و بار دوم توسط سپاهیان حجاج بن یوسف با منجنیق سنگ باران شد.
سومین تخریب مکه به ۹۳۰ میلادی بر می گردد که قرامطه- که از شیعیان اسماعیلی بودند- به مکه حمله کردند و حجاج را قتل عام کردند و چاه زمزم را با جنازه های کشتگان پر کردند.
آنان حجرالاسود را ربودند و با خود به احسا- در شرق عربستان- بردند.
تخریب چهارم کعبه در نتیجه سیلی بود که در سال ۱۶۲۹ میلادی رخ داد.
پس از آن سلطان مراد چهارم ساختمان کعبه را با سنگ های گرانیتی از نو بنا کرد که این ساختمان تا عصر حاضر به جا مانده است.
نام‌های دیگر کعبه
بیت العتیق (خانه کهن یا آزاد شده)، بیت الحرام (خانه دارای حرمت)، بیت المعمور (خانه آباد) و بیت المحرم (خانه حرمت داده یا دارای تحریم) از نام‌های دیگر کعبه‌اند که در قرآن به آن اشاره شده است.
کعبه ارتباط مستقیم به ارکان اسلام دارد؛ مخصوصاً فریضه حج که زیارت و طواف کعبه از مبانی حج است.
همچنین در برپایی نماز نیز کعبه قبله گاه مسلمانان است.
بنیان های کعبه
عمده اطلاعات ما در مورد کعبه منابع نویسندگان اسلامی است.
فارغ از روایات و منابع اسلامی، گزارش و سند تاریخی چندانی مربوط به پیش از اسلام در مورد این بنا در دست نیست.
بنا بر گفتار تاریخ‌نگار اسلامی، آزرقی، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده است که عبارتند از:
بنیان الملائکه، بنیان آدم، بنیان شیث، بنیان ابراهیم و پسرش اسماعیل، بنیان العمالقه، بنیان جرهم، بنیان مضر، بنیان قریش، بنیان عبدالله ابن زبیر و بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی.
حجرالاسود
این سنگ در یک قاب ۳۰ سانتیمتری از جنس نقره و در رکن اسود کعبه در ارتفاع ۱٫۵ متری از سطح زمین قرار دارد.
این سنگ مقدس، پیش از اسلام و پس از آن همواره مورد توجه بوده است و در شمار عناصر اصلی کعبه است.
به لحاظ همین تقدس، حضرت محمد (ص) آن را نگاه داشت و دیگر سنگ‌هایی را که به شکل بت ساخته شده بودند دور ریخت. حجرالاسود در جریان تخریب کعبه، که ۵ سال پیش از بعثت صورت گرفت، در فاصله‌ای دور از مسجد واقع شد.
در زمان نصب آن به جای خود، قریش به درگیری پرداختند، اما با درایت محمد، همه قریش در فضیلت آن سهیم
شدند و عاقبت به دست خود او نصب گردید.
به مرور زمان و در اثر تحولات، از حجم نخستین این سنگ کاسته شد و حتی به چند پاره تقسیم شد که آخرین بار
قسمت‌های آن را به هم وصل کردند و آن را در محفظه‌ای نقره‌ای قرار دادند.
در حال حاضر تنها به آن اندازه که برای بوسیدن و سلام‌دادن لازم است، جای گذاشته‌اند.
ملتزم
قسمتی از دیوار و پایین دیوار کعبه را که در یک سوی آن حجرالاسود و در سوی دیگرش درب کعبه قرار دارد، «ملتزم» می‌نامند.
این محل را از آن روی ملتزم می‌نامند که مردم در آن قسمت می‌ایستند و به دیوار ملتزم شده، نزدیک شده و دعا می‌خوانند.
در روایتی آمده است که پیامبر اکرم (ص) صورت و دست‌های خود را روی این قسمت از دیوار قرار می‌داد.
همچنین، از ایشان نقل شده است که گفت: ملتزم، محلی است که دعا در آن‌جا پذیرفته می‌شود.
مستجار
محلی در پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم و در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» می‌نامند. «جار» به معنای همسایه و مستجار به معنای پناه بردن به همجوار و به صورت کلی‌تر «پناه بردن» است.
این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکان‌های پذیرفته شدن دعاست.
زمانی که خانه کعبه دو در داشت، درب دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد.
شاذروان
شاذروان همان برآمدگی‌هایی است که در اطراف کعبه قرار دارد و آن بخشی از کعبه است که توسط قریش از ساختمان کعبه
کاسته شد و اکنون همانند پوششی اطراف خانه را در برگرفته‌است.
شاذروانِ کنونی از ساخته‌های سلطان مراد چهارم در هنگام ساختمان کعبه است.
زمانی که در بازسازی‌های کعبه، ابعاد خانه قدری کوچک‌تر از بنای ابراهیمی آن شد، برای حفظ ابعاد اصلی، فضای عقب‌نشینی شده
را با ساخت سکویی کم‌ارتفاع علامت‌گذاری کردند که «شاذَروان» نامیده شد و چون ملاک در طواف، حدّ اصلی کعبه
است، فقها برای حصول شرط خروج طواف‌گزار از کعبه، طواف بر روی شاذروان را صحیح نمی‌دانند.
حطیم
دیواری است نیم دایره به ارتفاع ۹۰ سانتی‌متر و عرض ۱٫۵ متر که به دیوار قسمت شمال غربی کعبه وصل نیست.
جنس حطیم سنگ مرمر سفید است.
برخی نیز مساحت میان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهیم و قسمتی از حجر اسماعیل را حطیم می‌گویند.
از مکان‌های محترم در مسجدالحرام است و مردم در این قسمت برای دعا جمع می‌شوند و به یکدیگر فشار می‌آورند.
این که آیا حطیم تنها همان محدوده کنار حجرالاسود و باب کعبه را شامل می‌شود یا وسعت بیشتری
دارد، اختلاف است.
در روایتی از امام جعفر صادق (ع)، تنها همین موضع را حطیم می‌نامند.
حجر اسماعیل
این حجر ، فضایی است میان کعبه و حطیم که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل می‌شود. حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل و مدت زمانی پس از بنای کعبه است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم می‌رسد.
ناودان رحمت
ناودان رحمت به عربی: میزاب الرحمه یا «ناودان طلا»، ناودانی از طلاست که بر بام کعبه نصب شده و به سمت
حجر اسماعیل است.
هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، آب از ناودان در این فضای حجر اسماعیل می‌ریزد.
به اعتقاد مسلمانان، اینجا مدفن اسماعیل و مادرش هاجر و بسیاری از پیامبران است.
در روایت آمده است که دعا در زیر ناودان کعبه پذیرفته‌است.
مقام ابراهیم
به محل ایستادن حضرت ابراهیم (ع) مقام ابراهیم می‌گویند و سنگی است به طول و عرض ۴۰ سانتی‌متر و بلندی
تقریبی ۵۰ سانتی‌متر که جای پای ابراهیم روی آن است و مقابل درب کعبه قرار دارد.
رنگ آن میان زرد و قرمز متمایل به سفید است.
طبق اعتقادات مسلمانان این مکان مربوط به زمانی است که حضرت ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا می‌برد؛ آن گاه که
دیوار بالا رفت، به اندازه‌ای که دست بدان نمی‌رسید، سنگی آوردند و ابراهیم بر روی آن ایستاد و سنگ‌ها را از دست
حضرت اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد. بر روی این سنگ، اثر پای حضرت ابراهیم مشخص است اما
اثری از انگشتان او نیست.
از زمان مهدی عباسی بدین سو، این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظه‌ای قرار گرفت تا آسیب نبیند.
حج گزاران پس از طواف واجب، باید در پشت مقام ابراهیم، ۲ رکعت نماز طواف به جای آورند.
نماز طواف نساء نیز پشت مقام ابراهیم خوانده می‌شود.
ممنون که تا اینجا پست همراه فرگاه دیزاین بودید.