شهر پیزا
پیزا شهری تاریخی، کوچک و بندری در کشور ایتالیا است که به‌دلیل موقعیتش از شهرهای مهم اروپا محسوب میشود. این شهر میان گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و معماری از محبوبیت بالایی برخوردار است و سالانه افراد زیادی آن را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند. دلیل این محبوبیت معماری‌ها و جاذبه‌های تاریخی و بی‌نظیری است که در دل آن قرار دارند. مجموعه پیزا یکی از این جاذبه‌ها محسوب میشود که برج پیزا را در خود جای داده است.
در واقع دلیل اصلی شهرت شهر پیزا، وجود برج کج پیزا در آن است. این برج به‌عنوان برج ناقوس در مجموعه پیزا قرار گرفته و به‌دلیل انحرافی که دارد، توجه علاقه‌مندان را به خود جلب کرده است. علاوه بر آن موزه‌ها، کاخ‌ها و کلیسای متنوع دیگر به شهرت این شهر افزوده‌اند.
معرفی برج پیزا
جاذبه اصلی شهر پیزا در ایتالیا «میدان معجزه» (Piazza dei Miracoli) است که برج شگفت‌انگیز پیزا در آن قرار دارد. برج پیزا یا برج کج یکی از برجسته‌ترین بناهای معماری اروپا و مربوط قرون‌وسطا است که هیچگاه برای دفاع از شهر مورد استفاده قرار نگرفت.
این برج به‌عنوان برج ناقوس مجموعه مذهبی میدان معجزه عمل می‌کند و هفت ناقوس دارد که هرکدام نماد یک نت موسیقی هستند. این ناقوس‌ها در زمان خود نقش مهمی در زمان‌سنجی ایفا کردند.
برج پیزا در سراسر جهان به‌دلیل معماری زیبا و زاویه‌ای متفاوت که با سطح زمین، شناخته میشود و به همین دلیل یکی از پربازدیدترین مکان‌ها تبدیل شده است. گرچه بالا رفتن از پله‌های برج پیزا ممکن کمی دشوار به‌نظر می‌رسد، صعود به بالای آن یک تجربه منحصر به‌فرد محسوب میشود و منظره بسیار زیبایی از شهر را به نمایش می‌گذارد.
تاریخچه برج پیزا
تاریخچه شهر پیزا نقش مهمی در تاریخ ایتالیا داشت. نام پیزا در سال ۶۰۰ قبل از میلاد از کلمه‌ای یونانی به معنی «سرزمین باتلاقی» گرفته شده است. شهر پیزا در آغاز یک بندر دریایی ساده، اما مهم بود و از آن به‌عنوان یک بندر حیاتی و مرکز اصلی تجارت یاد شده است که بسیاری از مردم از آن بازدید کرده‌اند. پیزا محلی محبوب برای استراحت زائران اروپایی بود که در راه بیت‌المقدس بودند. با افزایش ثروت و نفوذ آن‌ها شهر پیزا قدرتمندتر شد.
با رشد آن، بناهای مذهبی آن نیز افزایش یافت. شهرت و قدرت آن در طول سال‌ها به‌تدریج افزایش یافت؛ زیرا مردم پیزا درگیر اختلاف‌های نظامی مختلف و توافق‌نامه‌های تجاری بودند. آن‌ها در سال ۱۰۶۳ به شهر پالرمو در جزیره سیسیل حمله کردند. این حمله موفقیت‌آمیز بود و فاتحان با گنجینه‌ای زیاد به پیزا بازگشتند. مردم پیزا برای نشان دادن اهمیت شهر در دنیا، تصمیم گرفتند یک مجموعه کلیسای جامع به نام میدان معجزه بسازند. این طرح شامل کلیسای جامع پیزا، تعمیدگاه، برج ناقوس (برج پیزا) و قبرستان بود.
چرا برج پیزا ساخته شد؟
در صده 12 میلادی مردم برای اینکه کلیسای برج سینت مارک را تحت تاثیر قرار دهد با به‌کار گرفتن سرشناس‌ترین معماران و هنرمندان آن زمان شروع به ساخت برج پیزا کردند تا اشراف و ثروتمندان ایتالیا با دیگر اشراف به وسیله برج پیزا رقابت کنند. معمار این برج که فردی کارآزموده به نام دیوتیسالوی بود در دوره رنسانس شروع به ساخت این برج کرد؛ و زمانی که فقط 3 طبقه اول این برج ساخته شده بودند برج شروع به خمیده شدن کرد و به سمت جنوب شرقی شروع به خمیدگی کرد. پس از این اتفاق ساخت برج به مدت 100 سال به تاخیر افتاد.
برج پیتزا در جنگ جهانی دوم
بعد از اینکه برج آرام گرفت و دیگر خبری از کج شدن آن نبود، جنگ جهانی شروع شد و هر لحظه خطر تخریب آن وجود داشت، چراکه سربازان آمریکایی وقتی به ایتالیا رسیدند دستور داشتند همه بناها را برای جلوگیری از پنهان شدند تک تیراندازهای دشمن تخریب کنند. هیچ استثنایی برای این قانون وجود نداشت و ساختمان‌های زیادی به‌خاطر این دستور تخریب شدند.
بااین‌حال بخت با ایتالیا یار بود و قبل از تخریب برج پیتزا آمریکایی‌ها کمی از قانون خود عقب نشینی کرده و تخریب بناهای تاریخی را از برنامه خود حذف کردند. البته ناگفته نماند این تنها دلیل تخریب نشدن برج پیتزا نبود و استفاده نازی‌ها از این برج به‌عنوان پست بازرسی نیز دلیل دیگری بر حفظ برج در برابر تخریب بود.
خلاصه که سرانجام برج پیتزا در جنگ جهانی دوم نیز سالم ماند تا به عنوان میراثی شگفت‌انگیز این روزها به محلی برای بازدید گردشگران تبدیل شود.
بخش‌های مختلف مجموعه پیزا
میدان کلیسای جامع پیزا بهترین نمونه از سبک رومانسک است که از نظر شکوه و کمال، تلفیقی هماهنگ از نقوش کلاسیک، صدر مسیحیت و لومباردی را نشان می‌دهد. برج پیزا یکی از چهار بنایی است که مجموعه کلیسای جامع پیزا در ایتالیا را تشکیل می‌دهند. این چهار بنا یکپارچگی خاصی با یکدیگر دارند و تمثیلی از زندگی انسان هستند.
کلیسای جامع سانتا ماریا آسونتا
اولین بنایی که در میدان معجزه ساخته شد کلیسای جامع (Campo dei Miracoli) بود که ساخت آن از سال ۱۰۶۳ آغاز شد و تکمیل آن بیش از یک قرن به طول انجامید. این کلیسا از سنگ مرمر راه راه سفید و خاکستری ساخته شده و نمونه‌ای چشمگیر از معماری رومانسک است. این کلیسا تزیینات زیبایی همراه با طاق‌ها و ستون‌های فراوان دارد و در میان آن گنبدی به باشکوه قرار گرفته است. نقاشی‌ها و درهای برنزی این کلیسا از جمله زیبایی‌های دیگر آن به شمار می‌آیند.
تعمیدگاه
ساختمان بعدی که به مجموعه اضافه شد، ساختمان تعمیدگاه بود که ساخت آن در سال ۱۱۵۳ آغاز شد و تکمیل آن نزدیک به دو قرن به طول انجامید. این تعمیدگاه درست در غرب کلیسا قرار دارد و در طراحی آن از تلفیق معماری رمانسک و گوتیک بهره گرفته شده است. مصالح استفاده شده در تعمیدگاه مشابه کلیسا جامع و از سنگ مرمر است.
برج کج پیزا
برج پیزا به‌عنوان برج ناقوس (campanile) و باشکوه‌ترین بنای مجموعه شناخته میشود. در سال ۱۱۷۳ ساخت آن آغاز شد و در ضلع شرقی مجموعه و کلیسای جامع قرار گرفته است. می‌توان گفت دلیل اصلی بازدید گردشگران از مجموعه پیزا، همین برج است و به همین خاطر شهر پیزا را به‌عنوان یک قطب گردشگری می‌شناسند.
قبرستانکامپو سانتو
در نهایت در ضلع شمالی مجموعه قبرستان کمپوسانتو قرار گرفته است که ساخت آن در سال ۱۲۷۸ آغاز شد. این قبرستان به‌شکل یک ایوان به سبک گوتیک طراحی شده است که نجیب زادگان پیزا در آن دفن شده‌اند. نقاشی‌های زیبای قرن ۱۴ و ۱۵ میلادی که بر دیوار آن نقش شده بود بر اثر یک آتش‌سوزی در سال ۱۹۴۴ از بین رفتند که ناشی از بمباران توپخانه بود.
موزه اپرای دومو
موزه اپرای دوموو یکی از بهترین موزه‌ها در منطقه توسکانی ایتالیا است که متاسفانه به‌دلیل نزدیکی‌اش به دیگر آثار تاریخی مهم در میدان معجزات، از بازدید و توجه کمتری برخوردار است. در این موزه گنجینه قابل‌توجه و ارزشمندی از قرن ششم میلادی مانند شاهکارهای ارزشمند نقره‌سازان، گلدوزی‌های فوق‌العاده، مجسمه‌ها و نقاشی‌ها نگهداری میشود. بسیاری از این مجسمه‌ها تزیینات ساختمان‌های مختلف این مجموعه را شکل می‌دادند که سال‌ها قبل برای محافظت در مقابل آلودگی‌های جوی به موزه منتقل شده‌اند و از آن‌ها به‌خوبی نگهداری میشود.
در بخشی از موزه منبت‌های اسلامی از سنگ مرمر رنگی نگهداری میشود که امپراتوری دریایی پیزا تا خاورمیانه را به نمایش گذاشته است. حتی یکی از مجسمه‌های رومی، نیم‌تنه ژولیوس سزار است که در طول زندگی او یا بعد از مرگش ساخته شده که احتمالا تصویر آن در کتاب‌های تاریخ به چشمتان خورده است.
لازم است بدانید که تمام آثار موزه به زبان انگلیسی توضیح داده شده‌اند. همچنین از پنجره طبقه دوم این موزه منظره فوق‌العاده‌ای از برج پیزا پیش‌روی بازدیدکنندگان خواهد بود.
علت کج شدگی برج پیزا
برج پیزا ستون‌هایی با حدود 5 متر ارتفاع دارد که در زمین فرو رفته‌اند. ستون‌هایی که این برج را نگه داشته اند در ماسه کار گذاشته شداند اما ماسه‌ای که در آن فرو رفته حدود 60 درصد آب دارد که در واقع برج پیزا در زمینی باتلاقی بنا گردیده است. زمینی که برج پیزا در آن بنا گردیده از شن، خاک و رس آبرفتی که 60 درصد آن آب است بنا گردیده. برج پیزا با6.3 درجه انحراف نسبت به زاویه قائم تعادل خود را در برابر قدرت گرانش حفظ کرده است. برج پیزا با توجه به زمین ماسه‌ای که روی آن بنا گردیده است می‌توانست تا 6.8 درجه نیز منحرف شود اما بدلیل نصب لوستری کاملا فلزی با وزن 1.2 تنی در داخل برج از انحراف بیشتر آن جلوگیری میشود.
چرا برج پیزا سقوط نمی‌کند؟
در طول عمر برج پیزا (بیش از 840 سال) تلاش‌های زیادی برای نجات آن از سقوط انجام شده است. موفق‌ترین نتیجه این تلاش‌ها، به پایان قرن قبل مربوط میشود که با بودجه 30 میلیون و 10 سال کار، برج بیش از 1.5 درجه راست شد. در بالای این برج مرمری باشکوه هنوز می‌توانید 7 زنگ برنجی اصلی آن را مشاهده کنید. با این حال، برای اینکه به آنجا برسید، باید پله‌های زیادی را بپیماید.
بازدید از برج کج پیزا
برج پیزا با بیش از 5 میلیون بازدیدکننده در هر سال (Torre Pendente) یکی از شناخته‌شده‌ترین بناهای دیدنی ایتالیاست. همچنین معروف‌ترین پس‌زمینه توریستی در پیزا محسوب میشود و بازدیدکنندگان هنگام ژست‌گرفتن در مقابل آن واقعاً خلاق هستند.
پیزا به دلیل یک اشتباه مشهور شد
برج پیزا به‌دلیل برنامه‌ریزی ضعیفی که قبل از ساخت برج انجام شد، درنهایت شروع به کج‌شدن کرد. معمارانی که روی این پروژه کار می‌کردند، پایه‌ها را خیلی کم‌عمق ساختند و نرمی زمین را که از ماسه، رس و رسوبات رودخانه‌های آرنو و سرچیو تشکیل گردیده بود، در نظر نگرفتند. پایه ضعیف نمی‌توانست وزن برج را تحمل کند. پس از ساخت طبقه دوم، سازندگان متوجه شدند این طبقه شروع به کج‌شدن کرده است. با این حال به ساختن این بنا ادامه دادند. چه کسی فکر می‌کرد که همین اشتباه سبب شود برج به‌اندازه امروز معروف و افسانه‌ای شود.
آیا برج پیزا سقوط خواهد کرد؟
بعید است که برج کج، باشکوه و عظیم پیزا، در آینده‌ای نزدیک سقوط کند، اما این به این معنا نیست که یک‌بار برای همیشه درست گردیده است و جاودانه خواهد ماند. درواقع، این سازه همیشه در حال حرکت است و بی‌شک در آینده به کارهای اضافی نیاز خواهد داشت. مهندسان کار قابل‌توجهی در جلوگیری از واژگونی برج در دهه 90 انجام دادند و با آخرین کارها، چیزهای زیادی درباره نحوه رفتار برج یاد میشود. این دانش زمانی مفید خواهد بود که کارهای مرمت دوباره تکرار شود.
علاوه بر این، نظارت مستمر در محل (سنسورهای زیادی روی برج نصب گردیده بود) تضمین می‌کند که هر ناهنجاری در پایداری به‌سرعت شناسایی گردیده و بررسی نیاز میشود. با در نظر گرفتن همه این‌ها، برج هرگز در خطر احتمال واقعی نخواهد بود؛ مگر اینکه یک زلزله بسیار قوی توسکانی و پیزا را بلرزاند. بلایای طبیعی پیش‌بینی‌شدنی نیستند، اما از آنجا که زلزله‌های بزرگ در 800 سال گذشته در توسکانی ثبت نشده است، به احتمال زیاد ما به این زودی‌ها خرابه‌های برج پیزا را نخواهیم دید.
معمار برج پیزا چه کسی بود؟
بنا به سخن مورخ ایتالیایی جورجیو وازاری معمار برج کج پیزا بونانو پیزانو بوده است. در سال 1820 یک قطعه گچ‌بری به نام او نیز در پای برج کشف شد. با این حال اعتقاد بر این است این قطعه، از برنز Porta Reale کلیسای جامع پیزاست که در آتش‌سوزی سال 1595 تخریب شد. یک مطالعه جدیدتر نشان می دهد که Diotisalvi معمار اصلی بوده است، یک معمار ایتالیایی که به‌عنوان معمار اصلی غسل تعمید پیزا در همان مجموعه شناخته میشود.
آیا برج کج پیزا، تنها برج کج ایتالیاست؟
به‌دلیل نرم‌بودن زمین کل منطقه، دو برج کج دیگر غیر از برج پیزا ایتالیا وجود دارد. برج ناقوس کلیسای سنت نیکولا شاید بعد از برج کج پیزا، مشهورترین برج باشد. این برج ناقوس هشت ضلعی که تقریباً هم‌زمان با برج پیزا در سال 1170 ساخته شد، دارای شیب جزئی است. همچنین برج ناقوس کلیسای سنت میشل دی اسکالزی، واقع در Viale delle Piagge وجود دارد. درواقع نام «Piagge» از لاتین به معنای «دشت‌های کم‌ارتفاع مستعد سیل» است. با وجود تمام نبوغ معماران قرون وسطایی، مهارت آن‌ها در معماری ضعیف بوده است.
برج در چند جهت متمایل است؟
چندین مهندس در طول صدها سال تلاش کردند برج معروف را اصلاح کنند. هنگامی که ساخت و ساز در طبقه سوم در قرن سیزدهم دوباره آغاز شد، مهندسان سعی کردند با ساخت مستقیم به سمت بالا، شیب را متوقف کنند، اما مرکز اصلی با برج کج ایتالیا، به‌سادگی شروع به خم‌شدن در جهت دیگری کرد. با ادامه ساخت و ساز، برج درنهایت به سمت جنوب خود برگشت و از آن زمان تاکنون در آنجا باقی مانده است.